Filistin Araştırmaları Dergisi

Öz

Kudüs, günümüzde olduğu gibi tarih boyunca da Hıristiyanlar için en özel hac mekânı olmuştur. Özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısı itibarıyla devrin emperyalist güçlerinin kendi aralarındaki artan rekabeti, Kudüs’e de “dini rekabet” görüntüsüyle yansımış ve bu rekabetin bir unsuru da bu şehre gelen Hıristiyan hacılar olmuştur. Almanlar bu sürece daha sonra katılmış olsalar da özellikle II. Abdülhamid döneminde Osmanlı Devleti ile kurdukları iyi ilişkiler neticesinde Kudüs’te, diğer dinî ve hayrî yapıların yanı sıra, hem Katolik hem de Protestan hacıları için oldukça önemli yapılar ve kurumlar inşa ederek bu rekabette öne çıkmışlardır. Bu makalede, devrin atmosferi kısaca özetlendikten sonra Osmanlı arşiv belgelerinden hareketle Alman hacılar ve onlar için yapılan müesseseler ele alınacaktır. Alman Katoliklerin inşa ettiği Dormisyon ve misafirhanesinin izin ve inşa süreçleri belgelerde anlatıldığı şekliyle aktarılmaya çalışılmıştır. Alman Protestanlar da diğer bir başlık olup, burada da ilk Alman Protestan misafirhanesi, Alman imparatoriçesi olan Augusta Victoria’nın adına Zeytin Dağı’nda inşa edilen kilise ve misafirhane mevzu bahis edilmiştir. Nihayetinde, Kudüs’ün siluetine bir “Alman” vurgusuyla damgasını vuran bu yapılar, Osmanlı Devleti ile olan iyi ilişkilerin önemli tezahürlerinden olmuştur. Diğer devlet/cemaatlerin, bu tür müessese inşalarındaki süreçleriyle kıyaslandığında, Almanlarınki oldukça farklı görünmektedir. Almanlar tüm yapmak istedikleri müesseseleri en üst mercilerin izin ve onayıyla yaparak, Osmanlı yasal zemininde hızla ilerlemişler ve Zeytin Dağı ve Cebel-i Sahyun gibi Kudüs’ün en önemli tepelerinde varlıklarını göstererek, bu şehirdeki Hıristiyan dünyanın rekabetinde önemli bir yer edinmişlerdir.