Filistin Araştırmaları Dergisi
Araştırma Makalesi
PDF EndNote BibTex RIS Kaynak Göster

Jerusalem During Hülegü’s Middle East Expedition And The Place Of The City In The Transformation Of Mongol-Crusader Relations

Yıl 2021, Sayı 9, 1 - 19, 29.06.2021

Altay Tayfun ÖZCAN

Öz

Hülegü’s arrival in Iran undoubtedly meant a new era in the Middle East. This new period was shaped by a radical change with the elimination of the Assassin castles and the crushing of the elements of this sect in Iran in 1256, and after that with the destruction of the Abbasid Caliphate in 1258. Another impact on the change was brought about by the Crusaders. Although the events in Sidon led to a Mongol-Crusader struggle, the conditions for reaching a consensus between the two sides became possible as the Aynu Câlût battle ended with a Mamluk victory. A new process has started with a letter sent by the Crusaders in Akka to Hülegü followed by Hülegü himself sending letters in 1262 to Pope Urban IV and King of France Louis IX. The letter addressed to the King of France survived. The letter discloses an alliance proposal to the King which says Jerusalem could be left to the Pope after conquest as part of the alliance. This would mark a radical change in the Middle East. Because, it was the first time the Crusaders could ally with an active power in the region. A similar change was also observed in the Mongol politics. The Mongols who had formerly invited the western powers to submit to themselves, were now inviting them to an alliance. The focus of this invitation was a single point, Jerusalem. This study will focus on the diplomatic role of Jerusalem in the change of Mongol-European relations.

Anahtar Kelimeler

Jerusalem, Hülegü, Mongols, Kitboga, Crusaders

Kaynakça

  • Aktan, A, “Memlûk-Haçlı Münasebetleri”, Belleten, C.LXIII, S.237, 1999, s. 411-452.
  • “Annales de Burton”, Annales Monastici, Edited H.R. Luard, London 1864.
  • Aigle, D., “The Letters of Eljigidei, Hülegü and Abaqa: Mongol Overtures or Christian Ventriloquism?”, Inner Asia, Vol.7/2005, s. 143-162.
  • Aigle, D., The Mongol Empire between Myth and Reality, Studies in Anthropological History, Brill Publishing, Leiden 2015.
  • Allsen, T.T., Culture and Conquest in Mongol Eurasia, Cambridge University Press, New York 2001.
  • Amitai, R., “Mongol Raids into Palestine (AD. 1260 and 1300)”, Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, No.2/1987, s.236-255.
  • Amitai, R., Mongols and Mamluks: The Mamluk-Ilkhanid War 1260-1281, Cambridge University Press, New York 2004.
  • Bernardi Guidonis, “Vitae Pontif Romanorum”, Rerum Italicarum Scriptores, Tomus III, Mediolani 1723, s.588-684.
  • Blake, R.P.–Frye, R.N., “History of the Nation of the Archers by Grigor Akanc Hitherto Ascribed to Malaki’ia the Monk”, Harvard Journal of Asiatic Studies, Vol.12, No. 3/ 4,1949, s.269-399.
  • Borbone, P.G., “Syro‒Mongolian Greetings for the King of France. A Noet About the Letter of Hülegü to King Louis IX (1262)”, Studi Classici e Orientali, Vol. 61/ 1, 2015, s.479-484.
  • Boyle, J.A., “Dynastic and Political History of the Ilkhans”, The Cambridge History of Iran, Vol.V, ed. J.A. Boyle, Cambridge University Press, New York 1968, s. 303-421.
  • Flores Historiarum, Edited H.R. Luard, Vol. II, London 1890, s.452.
  • Foedera Conventiones Literae et Cujuscunque Generis Acta Publica inter Angliae, Tomi I, Pars II, Accurantibus Thoma Rymer et Roberto Sanderson, (Editio Tertia), 1745
  • Fr. Benedictus Polonus, “Relatio Fr. Benedicti Poloni”, Sinica Franciscana, Vol. I (Itinera et Relationes Fratrum Minorum), Collegit, ad fidem codicum redegit et ad notavit P. Anastasius van den Wyangaert, Quaracchi–Firenze 1929, s.133-143.
  • Giovanni di Pian di Carpine, Storia Dei Mongoli, a cura di P. Daffinà, C. Leonardi, M.C. Lungarotti, E. Menesto e L. Petech, Fondazione Centro Italiano di Studi Sull’alto Medioevo, Spoleto 2006.
  • Grousset, R., Stepler İmparatorluğu, çev. H. İnalcık, TTK yay, Ankara 2011.
  • Halbertsma, T.H.F., Early Christian Remains of Inner Mongolia: Discovery, Recontruction and Appropriation, Brill Publishing, Leiden 2008
  • Hautala, R., “Early Latin Reports About the Mongols (1221): Reasons for Distortion of Reality”, Zolotoordınskoe Obozrenie, Vol. 7/ 3, 2019, s. 50-67.
  • Hornstein, L.H., “The Historical Background of the King of the Tars”, Speculum, Vol. XVI/ No. 4, 1941, s. 435-445
  • İbni Tagrıberdi, En-Nücûmu’z-Zâhire (Parlayan Yıldızlar), çev. D.A. Batur, Selenge yay., İstanbul 2013.
  • Jackson, P. ‒ Morgan, D., “Giriş”, Ruysbroeckli Willem, Mengü Han’ın Sarayına Yolculuk (1253–1255), ed. P. Jackson, D. Morgan, çev. Z. Kılıç, Kitap yay, İstanbul 2010, s.17-72.
  • Jackson, P., “The Crisis in the Holy Land in 1260”, The English Historical Review, Vol. 95/ 3, 1980, s.481-513.
  • Jackson, P., The Mongols and the West, Pearson-Longman Press, Harlow 2005.
  • Kopraman, K.Y., “Mısır Memlûkleri (1250–1517)”, Makaleler, haz. E.S. Yalçın, A. Çetin, Berikan yay., Ankara 2005, s.81-159.
  • Korykoslu Hayton, Doğu Ülkeleri Tarihinin Altın Çağı, çeviren ve notlandıran A.T. Özcan, Selenge yay., İstanbul 2015.
  • Lane, G., Early Mongol Rule in Thirteenth Century in Iran, Routledge-Curzon Press, London-New York 2003.
  • Lavrentii Mosheimi, Historia Tartarorum Ecclesiastica, Helmstadi 1741.
  • Lewis, B., “Mısır ve Suriye”, çev. H. Aktaş, İslam Tarihi, C.1, Kitabevi yay, İstanbul, s.183-239.
  • Masson Smith, J., “Ayn Jalut: Mamluk Success or Mongol Failure?”, Harvard Journal of Asiatic Studies, Vol. 44/ 2, 1984, s.307-345.
  • Mayer, H.E., “The Life and Afterlife of Julian of Sidon”, Crusades, ed. J. Kedar, J. Phillips, I. Shaghir, Vol. 18/ 2020, s.67-92.
  • “Menkonis Chronicon”, Monumenta Germaniae Historica, Scriptorum, Tomus XXIII, Edidit Georgius Heinricus Pertz, Hannoverae 1874, s.523-572.
  • Meyvaert, P., “An Unknown Letter of Hulagu Ilkhan of Persia to King Louis IX of France”, Viator, Vol. 11/ 1980, s. 245-259.
  • Moğolların Gizli Tarihi, çev. A. Temir, TTK yay., Ankara 1995.
  • Müverrih Kiragos, Ermeni Müverrihlerine Göre Moğollar, müt. Edvar Dulaurier, haz. G. Solmaz, Elips Kitap, Ankara 2009.
  • Nersessian, der S., “The Chronicle of the Constable Smpad or of the ‘Royal Historian’”, Dumbarton Oaks Papers, Vol.13/ 1959, s.143-168.
  • Özaydın, A., “Aynicâlût Savaşı”, DİA, C. 4, İstanbul 1991, s.275-276.
  • Özcan, A.T., “Chronica Maiora’da Moğol İmajı”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. XXVII/ 2, 2012, s.427-458.
  • Özcan, A.T., “Chronica Maiora’da Moğollara Dair Kayıtlar”, Tarih Okulu, S.XVI, 2013, s.23-77.
  • Rachewiltz, I. de, “Prester John and Europe’s Discovery of East Asia”, East Asian History, N.11/ 1996, s.59-74.
  • Richard, J., “L’extreme Orient legendaiere au Moyen Age: Roi David et Pretre Jean”, Annales d’Ethiopie, Vol.2/ 1957, s.225-244.
  • Richard, J., “The Mongols and the Franks”, Journal of Asian History, Vol. 3/ 1, 1969, s.45-57.
  • Richard, J., “The Relatio de Davide as a Source for Mongol History and the Legend of Prester John”, Proceedings of the 35th Permanent International Altaistic Conference, Taipei 1993, s.417-429.
  • Richard, J., The Crusades c.1071‒c.1291, Translated by J. Birrell, Cambridge University Press, Cambridge 1999.
  • Ruysbroeckli Willem, Mengü Han’ın Sarayına Yolculuk (1253–1255), ed. P. Jackson, D. Morgan, çev. Z. Kılıç, Kitap yay, İstanbul 2010.
  • Schütz, E., “The Decisive Motives of Tatar Failure in the Ilkhanid‒Mamluk Fights in the Holy Land”, Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, Vol. 45/ 1, 1991, s.3-22.
  • Sinclair, T., Eastern Trade and the Mediterranean in the Middle Ages, Routledge, Taylor And Francis Group, London 2020.
  • Venegoni, L., “The Political Background of the Mongolian Conquest and Hülagü’s West Conquest (1256–1260), Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, S. 6/ 2007, s.29-42.

Hülegü’nün Ortadoğu Seferinde Kudüs ve Kentin Moğol‒Haçlı İlişkilerinin Dönüşümündeki Yeri

Yıl 2021, Sayı 9, 1 - 19, 29.06.2021

Altay Tayfun ÖZCAN

Öz

Hülegü’nün İran’a gelişi şüphesiz ki Ortadoğu’da yeni bir dönem demekti. Bu yeni dönem, 1256’da Haşhaşi kalelerinin ortadan kaldırılması ve tarikatın İran’daki unsurlarının ezilmesi ile hemen ardından Abbasi Halifeliği’nin 1258’de yok edilmesi ile radikal bir değişim ile şekillenmiştir. Diğer taraftan değişimin bir diğer tarafında da Haçlılar bulunmaktadır. Her ne kadar Sidon’da yaşananlar Moğol-Haçlı mücadelesine neden olmuşsa da, Ayn Calut muharebesinin Memluk Sultanlığı’nın zaferi ile neticelenmesi, iki tarafın ortak bir cephede buluşabilmesinin koşullarını ortaya çıkardı. Akka’daki Haçlı Kontluğu’nun 1261’de Hülegü’ye gönderdiği bir haberle başlayan bu yeni süreç Hülegü’nün 1262’de Papa IV. Urbanus’a ve Fransa Kralı IX. Louis’ye gönderdiği iki mektupla devam etti. Bu mektuplardan günümüze erişebilen ikincisinde Hülegü, Kudüs’ü ele geçirmesini takiben Papalığa bırakması karşılığında Kral’a bir ittifak önerisinde bulunuyordu. Bu, Ortadoğu’da radikal bir değişimdi. Zira Haçlılar ilk defa, bölgedeki etkin bir güç ile ittifak yapabilecekleri bir gündem içerisine girmiş oluyorlardı. Değişim diğer taraftan Moğol siyaseti için de geçerlidir. Nitekim daha önceki yıllarda batılı güçleri kendilerine boyun eğmeye davet eden Moğollar şimdi onları ittifaka davet ediyorlardı. Bu davetin odağında da tek bir nokta, Kudüs bulunuyordu. Bu çalışmada Kudüs’ün Moğol-Avrupa ilişkilerindeki değişimdeki diplomatik rolü üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kudüs, Moğollar, Hülegü, IX. Louis, Haçlılar

Kaynakça

  • Aktan, A, “Memlûk-Haçlı Münasebetleri”, Belleten, C.LXIII, S.237, 1999, s. 411-452.
  • “Annales de Burton”, Annales Monastici, Edited H.R. Luard, London 1864.
  • Aigle, D., “The Letters of Eljigidei, Hülegü and Abaqa: Mongol Overtures or Christian Ventriloquism?”, Inner Asia, Vol.7/2005, s. 143-162.
  • Aigle, D., The Mongol Empire between Myth and Reality, Studies in Anthropological History, Brill Publishing, Leiden 2015.
  • Allsen, T.T., Culture and Conquest in Mongol Eurasia, Cambridge University Press, New York 2001.
  • Amitai, R., “Mongol Raids into Palestine (AD. 1260 and 1300)”, Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, No.2/1987, s.236-255.
  • Amitai, R., Mongols and Mamluks: The Mamluk-Ilkhanid War 1260-1281, Cambridge University Press, New York 2004.
  • Bernardi Guidonis, “Vitae Pontif Romanorum”, Rerum Italicarum Scriptores, Tomus III, Mediolani 1723, s.588-684.
  • Blake, R.P.–Frye, R.N., “History of the Nation of the Archers by Grigor Akanc Hitherto Ascribed to Malaki’ia the Monk”, Harvard Journal of Asiatic Studies, Vol.12, No. 3/ 4,1949, s.269-399.
  • Borbone, P.G., “Syro‒Mongolian Greetings for the King of France. A Noet About the Letter of Hülegü to King Louis IX (1262)”, Studi Classici e Orientali, Vol. 61/ 1, 2015, s.479-484.
  • Boyle, J.A., “Dynastic and Political History of the Ilkhans”, The Cambridge History of Iran, Vol.V, ed. J.A. Boyle, Cambridge University Press, New York 1968, s. 303-421.
  • Flores Historiarum, Edited H.R. Luard, Vol. II, London 1890, s.452.
  • Foedera Conventiones Literae et Cujuscunque Generis Acta Publica inter Angliae, Tomi I, Pars II, Accurantibus Thoma Rymer et Roberto Sanderson, (Editio Tertia), 1745
  • Fr. Benedictus Polonus, “Relatio Fr. Benedicti Poloni”, Sinica Franciscana, Vol. I (Itinera et Relationes Fratrum Minorum), Collegit, ad fidem codicum redegit et ad notavit P. Anastasius van den Wyangaert, Quaracchi–Firenze 1929, s.133-143.
  • Giovanni di Pian di Carpine, Storia Dei Mongoli, a cura di P. Daffinà, C. Leonardi, M.C. Lungarotti, E. Menesto e L. Petech, Fondazione Centro Italiano di Studi Sull’alto Medioevo, Spoleto 2006.
  • Grousset, R., Stepler İmparatorluğu, çev. H. İnalcık, TTK yay, Ankara 2011.
  • Halbertsma, T.H.F., Early Christian Remains of Inner Mongolia: Discovery, Recontruction and Appropriation, Brill Publishing, Leiden 2008
  • Hautala, R., “Early Latin Reports About the Mongols (1221): Reasons for Distortion of Reality”, Zolotoordınskoe Obozrenie, Vol. 7/ 3, 2019, s. 50-67.
  • Hornstein, L.H., “The Historical Background of the King of the Tars”, Speculum, Vol. XVI/ No. 4, 1941, s. 435-445
  • İbni Tagrıberdi, En-Nücûmu’z-Zâhire (Parlayan Yıldızlar), çev. D.A. Batur, Selenge yay., İstanbul 2013.
  • Jackson, P. ‒ Morgan, D., “Giriş”, Ruysbroeckli Willem, Mengü Han’ın Sarayına Yolculuk (1253–1255), ed. P. Jackson, D. Morgan, çev. Z. Kılıç, Kitap yay, İstanbul 2010, s.17-72.
  • Jackson, P., “The Crisis in the Holy Land in 1260”, The English Historical Review, Vol. 95/ 3, 1980, s.481-513.
  • Jackson, P., The Mongols and the West, Pearson-Longman Press, Harlow 2005.
  • Kopraman, K.Y., “Mısır Memlûkleri (1250–1517)”, Makaleler, haz. E.S. Yalçın, A. Çetin, Berikan yay., Ankara 2005, s.81-159.
  • Korykoslu Hayton, Doğu Ülkeleri Tarihinin Altın Çağı, çeviren ve notlandıran A.T. Özcan, Selenge yay., İstanbul 2015.
  • Lane, G., Early Mongol Rule in Thirteenth Century in Iran, Routledge-Curzon Press, London-New York 2003.
  • Lavrentii Mosheimi, Historia Tartarorum Ecclesiastica, Helmstadi 1741.
  • Lewis, B., “Mısır ve Suriye”, çev. H. Aktaş, İslam Tarihi, C.1, Kitabevi yay, İstanbul, s.183-239.
  • Masson Smith, J., “Ayn Jalut: Mamluk Success or Mongol Failure?”, Harvard Journal of Asiatic Studies, Vol. 44/ 2, 1984, s.307-345.
  • Mayer, H.E., “The Life and Afterlife of Julian of Sidon”, Crusades, ed. J. Kedar, J. Phillips, I. Shaghir, Vol. 18/ 2020, s.67-92.
  • “Menkonis Chronicon”, Monumenta Germaniae Historica, Scriptorum, Tomus XXIII, Edidit Georgius Heinricus Pertz, Hannoverae 1874, s.523-572.
  • Meyvaert, P., “An Unknown Letter of Hulagu Ilkhan of Persia to King Louis IX of France”, Viator, Vol. 11/ 1980, s. 245-259.
  • Moğolların Gizli Tarihi, çev. A. Temir, TTK yay., Ankara 1995.
  • Müverrih Kiragos, Ermeni Müverrihlerine Göre Moğollar, müt. Edvar Dulaurier, haz. G. Solmaz, Elips Kitap, Ankara 2009.
  • Nersessian, der S., “The Chronicle of the Constable Smpad or of the ‘Royal Historian’”, Dumbarton Oaks Papers, Vol.13/ 1959, s.143-168.
  • Özaydın, A., “Aynicâlût Savaşı”, DİA, C. 4, İstanbul 1991, s.275-276.
  • Özcan, A.T., “Chronica Maiora’da Moğol İmajı”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. XXVII/ 2, 2012, s.427-458.
  • Özcan, A.T., “Chronica Maiora’da Moğollara Dair Kayıtlar”, Tarih Okulu, S.XVI, 2013, s.23-77.
  • Rachewiltz, I. de, “Prester John and Europe’s Discovery of East Asia”, East Asian History, N.11/ 1996, s.59-74.
  • Richard, J., “L’extreme Orient legendaiere au Moyen Age: Roi David et Pretre Jean”, Annales d’Ethiopie, Vol.2/ 1957, s.225-244.
  • Richard, J., “The Mongols and the Franks”, Journal of Asian History, Vol. 3/ 1, 1969, s.45-57.
  • Richard, J., “The Relatio de Davide as a Source for Mongol History and the Legend of Prester John”, Proceedings of the 35th Permanent International Altaistic Conference, Taipei 1993, s.417-429.
  • Richard, J., The Crusades c.1071‒c.1291, Translated by J. Birrell, Cambridge University Press, Cambridge 1999.
  • Ruysbroeckli Willem, Mengü Han’ın Sarayına Yolculuk (1253–1255), ed. P. Jackson, D. Morgan, çev. Z. Kılıç, Kitap yay, İstanbul 2010.
  • Schütz, E., “The Decisive Motives of Tatar Failure in the Ilkhanid‒Mamluk Fights in the Holy Land”, Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, Vol. 45/ 1, 1991, s.3-22.
  • Sinclair, T., Eastern Trade and the Mediterranean in the Middle Ages, Routledge, Taylor And Francis Group, London 2020.
  • Venegoni, L., “The Political Background of the Mongolian Conquest and Hülagü’s West Conquest (1256–1260), Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, S. 6/ 2007, s.29-42.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Tarih
Bölüm ARAŞTIRMA MAKALELERİ
Yazarlar

Altay Tayfun ÖZCAN> (Sorumlu Yazar)
DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ
0000-0002-6409-9711
Türkiye

Yayımlanma Tarihi 29 Haziran 2021
Gönderilme Tarihi 10 Mayıs 2021
Kabul Tarihi 4 Haziran 2021
Yayınlandığı Sayı Yıl 2021Sayı 9

Kaynak Göster

Bibtex @araştırma makalesi { fiad935902, journal = {Filistin Araştırmaları Dergisi}, eissn = {2587-1862}, address = {Selçuk Üniversitesi, Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi, Alaeddin Keykubat Kampüsü, 42003, Konya-TÜRKIYE}, publisher = {Muhammed Mustafa KULU}, year = {2021}, number = {9}, pages = {1 - 19}, title = {Hülegü’nün Ortadoğu Seferinde Kudüs ve Kentin Moğol‒Haçlı İlişkilerinin Dönüşümündeki Yeri}, key = {cite}, author = {Özcan, Altay Tayfun} }
APA Özcan, A. T. (2021). Hülegü’nün Ortadoğu Seferinde Kudüs ve Kentin Moğol‒Haçlı İlişkilerinin Dönüşümündeki Yeri . Filistin Araştırmaları Dergisi , (9) , 1-19 . Retrieved from http://www.filistin.org/tr/pub/issue/63167/935902
MLA Özcan, A. T. "Hülegü’nün Ortadoğu Seferinde Kudüs ve Kentin Moğol‒Haçlı İlişkilerinin Dönüşümündeki Yeri" . Filistin Araştırmaları Dergisi (2021 ): 1-19 <http://www.filistin.org/tr/pub/issue/63167/935902>
Chicago Özcan, A. T. "Hülegü’nün Ortadoğu Seferinde Kudüs ve Kentin Moğol‒Haçlı İlişkilerinin Dönüşümündeki Yeri". Filistin Araştırmaları Dergisi (2021 ): 1-19
RIS TY - JOUR T1 - Hülegü’nün Ortadoğu Seferinde Kudüs ve Kentin Moğol‒Haçlı İlişkilerinin Dönüşümündeki Yeri AU - Altay TayfunÖzcan Y1 - 2021 PY - 2021 N1 - DO - T2 - Filistin Araştırmaları Dergisi JF - Journal JO - JOR SP - 1 EP - 19 VL - IS - 9 SN - -2587-1862 M3 - UR - Y2 - 2021 ER -
EndNote %0 Filistin Araştırmaları Dergisi Hülegü’nün Ortadoğu Seferinde Kudüs ve Kentin Moğol‒Haçlı İlişkilerinin Dönüşümündeki Yeri %A Altay Tayfun Özcan %T Hülegü’nün Ortadoğu Seferinde Kudüs ve Kentin Moğol‒Haçlı İlişkilerinin Dönüşümündeki Yeri %D 2021 %J Filistin Araştırmaları Dergisi %P -2587-1862 %V %N 9 %R %U
ISNAD Özcan, Altay Tayfun . "Hülegü’nün Ortadoğu Seferinde Kudüs ve Kentin Moğol‒Haçlı İlişkilerinin Dönüşümündeki Yeri". Filistin Araştırmaları Dergisi / 9 (Haziran 2021): 1-19 .
AMA Özcan A. T. Hülegü’nün Ortadoğu Seferinde Kudüs ve Kentin Moğol‒Haçlı İlişkilerinin Dönüşümündeki Yeri. FAD. 2021; (9): 1-19.
Vancouver Özcan A. T. Hülegü’nün Ortadoğu Seferinde Kudüs ve Kentin Moğol‒Haçlı İlişkilerinin Dönüşümündeki Yeri. Filistin Araştırmaları Dergisi. 2021; (9): 1-19.
IEEE A. T. Özcan , "Hülegü’nün Ortadoğu Seferinde Kudüs ve Kentin Moğol‒Haçlı İlişkilerinin Dönüşümündeki Yeri", Filistin Araştırmaları Dergisi, sayı. 9, ss. 1-19, Haz. 2021
 Kapak Resmi İndir

 Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.  Daha fazla bilgi için tıklayınız.


 Dizinler / Veri Tabanları: EBSCO | MLA | INDEX COPERNICUS | CEEOL | SCIENTIFIC INDEXING  | DRJI | İSAM | ASOS İNDEKS



FAD- Filistin Araştırmaları Dergisi

[BPS- Bulletin of Palestine Studies]

[כתב העת ללימודים פלסטיניים]

[مجلة دراسات فلسطينية ]

E-ISSN 2587-1862 

filistin.org