Research Article
BibTex RIS Cite

Temsil, Siyaset ve Ekonomi: 17. Yüzyıl Osmanlı Kudüsü’nde Patrik Atamaları

Year 2025, Issue: 18, 29 - 60, 31.12.2025

Gülcan Avşin Güneş

https://doi.org/10.34230/fiad.1684378

Abstract

Bu makale, 17. yüzyıl Osmanlı Kudüs’ünde Hristiyan patriklik kurumlarının sadece ruhani otoriteyle sınırlı olmayan, aynı zamanda siyasal, ekonomik ve idari işlevlerin iç içe geçtiği karmaşık yapısını incelemektedir. Çalışma, patriklik atamalarının “ekonomi–temsil–otorite” üçgeninde çözümlenmesini hedeflemekte ve bu süreçlerin hem Osmanlı merkezi yönetiminin meşruiyet stratejilerine hem de mezhepler arası ve mezhep içi rekabet yapılarına nasıl eklemlendiğini tarihsel olarak ortaya koymaktadır. Özellikle Ermeni ve Rum kiliseleri üzerinden patriklik makamının Osmanlı teşkilatındaki rolü ve içinde bulunduğu ilişkiler ağı, Kudüs odaklı olarak ele alınmaktadır.
Araştırma, şer‘iyye sicilleri, kilise defterleri, müteferrik evrak ve vekayinâme türü kaynaklara dayanmaktadır. Bu birincil malzeme üzerinden patrik atamalarının yalnızca dini değil; vakıf idaresi, vergi tahsili, uluslararası bağış ağı yönetimi ve taşra düzeninin gözetimi gibi maddi ve yönetsel sorumluluklarla yüklendiği çok boyutlu bir temsiliyet alanı haline geldiği savunulmaktadır. Özellikle pîşkeş uygulaması, merkez-taşra ilişkisinde patriklik makamını hem meşruiyetin hem de ekonomik yükümlülüğün sembolik taşıyıcısı olarak öne çıkarmaktadır.
Makale, Kudüs’ün kutsal mekân kimliğinin, devletin ekonomik rıza üretimi ve siyasal denetimiyle bağlantılarını çözümlemekte; patriklerin cemaat içi liderler olmanın ötesinde Osmanlı’nın çok dinli düzeninde taşra üzerindeki hâkimiyetinin anahtar aktörleri olduğunu göstermektedir. Böylece Osmanlı Devleti’nde dini temsiliyetin siyasal ekonomiyle kesiştiği özgün bir tarihsel örnek olarak patriklik kurumunu yeniden kavramsallaştırmaktadır.

Keywords

Filistin Kudüs kutsal yerler Osmanlı politikaları

References

  • Muessesetu İhyâʾ al-Turâth wa’l-Buḥûth al-Islâmiyya [The Institute for the Revival of Islamic Heritage and Research], Palestinian Ministry of Awqaf (Abu Dis Archive)
  • Sharia Sijil Records of Jerusalem (KŞS) KŞS-190, 495/a2; 501/b2,a1; 508/a; 543/b; 557/a1; 559/b; 568/b2,a1; 618, 619/b1 KŞS-176, 19/a2; 14/b1; 28/a1
  • The Ottoman Archives, Directorate of State Archives, Presidency of the Republic of Türkiye (BOA) Sharia Sijil Records of İstanbul (İŞS) İŞS-3, 129/b1; 103/b3; 13/a3; 8/a1 İŞS-12, 102/b2; 107/a2
  • Defters of Church of Holy Sepulchre (A{DVNSKLS_d) A{DVNSKLS_d_8 İbnul Emin, Maliye (İE.ML), 25/2446
  • İstanbul Kadı Sicilleri Bab Mahkemesi 3 Numaralı Sicil (H. 1077 / M. 1666 - 1667), vol. 17. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM) Yayınları, 2011.
  • İstanbul Kadı Sicilleri İstanbul Mahkemesi 12 Numaralı Sicil (H. 1073-1074/M. 1663-1664), vol. 16. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM) Yayınları, 2010.
  • Administration of Christian Denominations and Communities of Jerusalem Critical Edition of Defters of Church of Holy Sepulchre, Edited by Numan Yekeler, Yılmaz Karaca, Istanbul: Presidency of the Republic of Turkiye Directorate of State Archives Publications, 2019.
  • Aslan, Kevork. Armenia and the Armenians. New York: The Macmillan Com., 1920.
  • Aslanian, Sebouh David. Early Modernity and Mobility, Port Cities and the Printer Across the Armenian Diaspora (1512-1800). New Haven, London: Yale University Press, 2023.
  • Avcı, Yasemin, Ömür Yazıcı Özdemir. “Kudüs Kamame Kilisesi: Hıristiyanlığın Merkezinde Osmanlı Mirası ve Statüko Meselesi”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, no. 15/29 (2019): 35-58.
  • Bagdiantz McCabe, Ina. “Global Trading Ambitions in Diaspora: The Armenians and Their Eurasian Silk Trade, 1530–1750.” In Diaspora Entrepreneurial Networks: Four Centuries of History, edited by Ina Bagdiantz McCabe, Gelina Harlaftis, and Ioanna Pepelasis Minoglou, 27–49. Oxford and New York: Berg, 2005.
  • Bayraktar Tellal, Elif. The Patriarch and the Sultan: the Struggle for Authority and the Quest for Order in the Eighteenth-Century Ottoman Empire, PhD diss., Bikent University, 2011.
  • Beydilli, Kemal. “Osmanlı Döneminde Kilise Siyasetinden Bir Kesit: II. Mahmud Devrinde Kilise Tamiri”. In Osmanlı Devleti’nde Din ve Vicdan Hürriyeti, 255-266. İstanbul: İslami İlimler Araştırma Vakfı Yayınları, Ensar Neşriyat, 2000.
  • Braude, B., Lewis B. “Introduction”. In Christians and Jews in The Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society I, edited by B. Braude, B. Lewis, 1-34. New York, London: Holmes and Meier Publishers, 1982.
  • Braude, B. “Foundation Myths of the Millet System”. In Christians and Jews in The Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society I, edited by Benjamin Braude, Bernard Lewis, 69-88. New York, London: Holmes and Meier Publishers, 1982.
  • Ceyhan, Muhammed. “Osmanlı Devleti’nde Ruhsatsız Olarak İnşa Edilen Kilise, Manastır, Havra ve Mektepler”. Turkish Studies-Comparative Religious Studies 15, no. 2 (2020): 157-176.
  • Ceyhan, Muhammed. Osmanlı Devleti’nde Gayrimüslimlerin Mülk ve Vakıf Edinimi, PhD diss., Ankara University, 2016.
  • Cohen, Amnon. Palestine in the 18th Century, Patterns of Government and Administration. Magnes Press, Jerusalem 1973.
  • Colbi, Saul P. Christian Presence in the Holy Land. Lanham, New York, London: University Press of America, 1988. Çakmak, Abdullah. 19. Yüzyılın Başlarında Kudüs. İstanbul: İlem Yayınları, 2020.
  • Çolak, Hasan. The Orthodox Church in the Early Modern Middle East: Relations between the Ottoman Central Administration and the Patriarchates of Antioch, Jerusalem and Alexandria. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2015.
  • Dolu, Alaattin. Osmanlı Kudüs’ü Kent Kimliği Nüfuz ve Meşruiyet (1703-1789). İstanbul: Küre Yayınları, 2019.
  • Dowling, Theodore Edward. The Orthodox Greek Patriarchate of Jerusalem. New York, London: Society for Promoting Christian Knowledge, 1913.
  • Emecen, Feridun. “Osmanlı Toplumunda Birlikte Yaşama Mutabakatı”. In Osmanlı Klasik Çağında Hanedan Devlet ve Toplum, 286-303. İstanbul: Timaş Yayınları, 2011.
  • Emecen, Feridun. “The Early Period of Ottoman Rule in Jerusalem”. In Proceedings of the International Congress on Al-Quds During The Ottoman Era, 27-35. İstanbul: Research Centre for Islamic History, Art and Culture (IRCICA) Publications, 2012.
  • Emecen, Feridun. Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi (1300-1600). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
  • Ercan, Yavuz. Kudüs Ermeni Patrikhanesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1988.
  • Ercan, Yavuz. Osmanlı Yönetiminde Gayrimüslimler: Kuruluştan Tanzimat’a Kadar Sosyal, Ekonomik ve Hukuki Durumları. Ankara: Turhan Kitabevi, 2001.
  • Fayda, Mustafa. Hz. Ömer Zamanında Gayrimüslimler. Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1989.
  • Gedikli, Fethi. Osmanlı Şirket Kültürü XVI.-XVII. Yüzyıllarda Mudarebe Uygulaması. İstanbul: İz Yayıncılık, 2018.
  • Gibb, H.A.R., and Harold Bowen. Islamic Society and the West. Vol. 1. London, New York, and Toronto: Oxford University Press, 1962.
  • Goitein, Shelomo Dov. “The Historical Background of the Erection of the Dome of the Rock”. Journal of the American Oriental Society, no. 70/2 (1950): 104-108.
  • Güneş, Hasan Hüseyin. Kudüs Meğaribe Mahallesi. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, 2017.
  • Güneş, Hasan Hüseyin. Bir Taşra Şehrinden İnsan Manzaraları Osmanlı Kudüsü’nde Vakıflar ve İnsanlar. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2020.
  • Hattox, Ralph S. “Mehmed the Conqueror, the Patriarch of Jerusalem, and Mamluk Authority”. Studia Islamica, no. 90 (2000): 105-123.
  • Hess, Andrew C. “The Ottoman Conquest of Egypt (1517) and the Beginning of the Sixteenth-Century World War”. International Journal of Middle East Studies 4, no. 1 (January 1973): 55-76.
  • Heyd, Uriel. “Some Aspects of the Ottoman Fetva”. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London 32, no. 1 (1969): 35-56.
  • İlgen, Abdülkadir. “Siyasal Yapıları İçeren ‘Ekonomi-Dünyalar’ İçinde Bir Ticaret Diasporası: Ermeniler (XVII. –XVIII. Yüzyıllar)”. In Tarihte Türkler ve Ermeniler: Sosyo-Ekonomik Hayat, vol. 5, 59-96. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014.
  • İnalcık, Halil. “Osmanlı Padişahı”. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, no. 13/4 (1958): 68-79.
  • İnalcık, Halil. “Ottoman Archival Materials on Millets”, Christians and Jews in the Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society. Vol. 1. Edited by Benjamin Braude, Bernard Lewis, 437-449. New York, London: Holmes and Meier Publishers, 1982.
  • İnalcık, Halil. “The Status of the Greek Othodox Patriarch under the Ottomans”. Turcica, no. 23 (1991): 407-436.
  • İnalcık, Halil. “The Foundations of Ottoman-Jewish Cooperation”. In Jews, Turks, Ottomans: A Shared History, Fifteenth Through the Twentieth Century, Edited by Avigdor Levy, Syracuse, 3-14. New York: Syracuse University Press, 2002.
  • İnalcık, Halil. “Osmanlı Sultanlarının Unvanları”, (Titülatür) ve Egemenlik Kavramı”, In Doğu Batı Makaleler, vol. 2, 187-192. İstanbul: Doğu Batı Yayınları, 2008.
  • İnci, Salih. “Osmanlı Dönemi Fener Rum Patriklerinin Seçimi”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, no. 33 (2015): 9-58.
  • Kagan, M.D. “Legendarnyy Tsikl Gramot Turetskogo Sultana k Evropeyskim Gosudaryam”. In Trudy Otdela Drevnerusskoy Literatury,. Edited by D.S. Likhachev, 225-250. Moskva-Leningrad: Tom XV, 1958.
  • Karpat, Kemal. “The Balkan National States and Nationalism: Image and Reality”. Islamic Studies, no. 36/2-3 (1997): 329-359.
  • Katz, Itamar, Ruth Kark. “The Greek Orthodox Patriarchate of Jerusalem and Its Congregation: Dissent over Real Estate”, International Journal of Middle East Studies 37, no. 3 (2005): 383-408.
  • Kenanoğlu, Macit. Osmanlı Millet Sistemi: Mit ve Gerçek. İstanbul: Klasik Yayınları, 2004.
  • Kenanoğlu, Macit. “Is Millet System a Reality or a Myth? The Legal Position of the Non-Muslim Subjects and Their Religious Leaders in the Ottoman Empire”. Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, no.12 (2011): 17-38.
  • Kenanoğlu, Macit. “Osmanlı Devleti’nin Gayrimüslim Teb’anın İdaresinde Kullandığı Bir Yöntem Olarak ‘Ruhani İltizam’ Sistemi”. Divan 14, no.1 (2003): 67-84.
  • Kermeli Ünal, Eugenia. “Ebû Su‘ûd’s Definition of Church Waqfs Theory and Practice in Ottoman Law”. In Islamic Law, Edited by Robert Gleave, Eugenia Kermeli, 141-156. London, New York: I.B. Tauris Publishers, 2001.
  • Kermeli Ünal, Eugenia. “17. Yüzyılda Bir Kültürel Rastlaşma Vani Efendi ile Panagiotakis Nikousios’un Söyleşisi”. In Prof. Dr. Özer Ergenç’e Armağan, 446-457. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları, 2013.
  • Kermeli Ünal, Eugenia. “The Right to Choice: Ottoman, Ecclesiastical and Communal Justice in Ottoman Greece”, In The Ottoman World, Edited by Christine Woodhead 347-362. London: Routledge 2011.
  • Kömürciyan, Eremya Çelebi. İstanbul Tarihi: XVII. Asırda İstanbul. Trans. Hrand D. Andreasyan. İstanbul: Eren Yayıncılık, 1988.
  • Köse, Ensar. “Bir Hayalin Peşinde Yüz Yıl Kudüs ve Ermeni Patrikliğini Birleştirme Çabaları (1650-1750)”. Tarih Dergisi 63, no. 1 (2016): 41-88.
  • Köse, Ensar. “İstanbul Ermeni Patrikliği’nin Osmanlı Hükümeti’yle Münasebetlerine Tesir Eden Dinamikler (18. Yüzyılın İlk Yarısı)”, Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi 13, no. 5 (2017): 1-24.
  • Köse, Ensar. “Acem Tüccarlarının Osmanlı Ülkesindeki Faaliyetleri (18. Yüzyılın İlk Yarısında)”, In İzmir Demokrasi Üniversitesi Üçüncü İktisat Tarihi Kongresi Bildirileri, vol. 3, 43-61. İzmir: İzmir Demokrasi Üniversitesi Yayınları, 2019. Köse, Ensar. “Şah, Çar ve Sultan Arasında: Ermeni Kutsal Makamı Eçmiyadzin’in Çalkantılı Yılları (1700-1725)”. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası 34, no.1 (2024): 63-94.
  • Lecker, Michael. The Constitution of Medina. Princeton, New Jersey: The Darwin Press. Inc., 2004.
  • Maksoudian, Krikor. “Armenian Communities in Eastern Europe”. In The Armenian People From Ancient to Modern Times, II, Edited by Richard G. Hovannisian, 51-79. London: Macmillan Press Ltd., 1997.
  • Malhasyan, Silvart. Patrik Avedik’in Gizemli Yaşamı. İstanbul: Aras Yayıncılık, 2023.
  • Masayuki, Ueno. “Religious in Form, Political in Content? Privileges of Ottoman Non-Muslims in the Nineteenth Century”, Journal of the Economic and Social History of the Orient (JESHO) 59, no.3 (2016): 408-441.
  • Masters, Bruce. Christians and Jews in the Ottoman Arab World The Roots of Sectarianism. Cambridge: Cambridge University Press, 2001.
  • Ormanian, Malachia. The Church of Armenia. Edited by G. Marcar Gregory. Burbank, California: The Western Diocese of Armenian Church of North America, 2007.
  • Ormanian, Malachia. Azkabadum. Jerusalem 1912.
  • Öksüz, Mustafa. Şam Eyaleti’nin Güney Sancaklarında (Filistin) Nüfus XVI. YY. Ankara: Sonçağ Akademi Yayınları, 2023.
  • Peri, Oded. Christianity Under Islam in Jerusalem: The Question of the Holy Sites in Early Ottoman Times. Boston, Köln, Leiden: Brill, 2001.
  • Polyakov, Ivan A. "Azbuka Fryaskaya" Knyazya s. v. Romodanovskogo i novye spiski Gramot iz tsikla "legendarnoy perepiski turetskogo sultana", Drevnyaya Rus’: Voprosy Medievistiki 1, no. 71 (2018): 89–99.
  • Runciman, Steven. The Great Church in Captivity. Cambridge: Cambridge University Press, 1968.
  • Sahillioğlu, Halil. “Osmanlı Para Tarihinde Dünya Para ve Maden Hareketlerinin Yeri”. Journal of Studies in Development of Middle East Tecnical University, Special Issue: Türkiye İktisat Tarihi Üzerine Araştırmalar (1978): 1-38.
  • Salarcı, Esen. The Baba Cafer Dungeon, MA Thesis, Fatih Üniversitesi, 2010.
  • Sanjian, Avedis K. The Armenian Communities in Syria under Ottoman Dominion. Cambridge, Massachusetss: Harvard University Press, 1965.
  • Sanjian, Ara. “The Armenian Church and Community of Jerusalem”, In Communities of Jerusalem and Holy Sites Studies in History, Religion and Politics, Edited by Antony O’Mahoni. 57-90. Cardiff: University of Wales Press, 2003.
  • Seyfeli, Canan. İstanbul Ermeni Patrikliği. Ankara: Aziz Andaç Yayınları, 2005.
  • Seyfeli, Canan. Ecmiatzin Katoğikosluğu’nun Ermeni Kilisesindeki Yeri, PhD diss., Ankara University, 2007.
  • Shapiro, Henry R. The Rise of the Western Armenian Diaspora in the Early Modern Ottoman Empire: From Refugee Crisis to Renaissance. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2022.
  • Taylor, Joan E. Christians and Holy Places: The Myth of Jewish-Christian Origins. Oxford: Clarendon Press, 1993.
  • Turan, Ahmet Nezihi. “Bir Pişkeş Defteri İçin”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, no. 13 (2003): 59-74.
  • Türkan, Ahmet. İstanbul’da Ermeni Cemaatleri Arasında Dini ve İdari İhtilaflar ve Tartışmalar, PhD diss., Selçuk Üniversitesi, 2011.
  • Uğur, Yunus. “Şer’iyye Sicilleri”. DİA, 39, İstanbul 2010, 8-11.
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilatı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1988.
  • Ünyay Açıkgöz, Fatma. “XVII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Pişkeş Geleneği, Amaç ve İşlevleri”. Turkish Studies 13, no.24 (2018): 287-300.
  • Wilken, Rober Louis. The Land Called Holy: Palestine in Christian History and Thought. Haven & London: Yale University Press, 1992.
  • Ze’evi, Dror. An Ottoman Century, The District of Jerusalem in the 1600s. New York: State University of New York Press, 1996.

Representation, Politics and Economy: Patriarchal Appointments in 17th-Century Ottoman Jerusalem

Year 2025, Issue: 18, 29 - 60, 31.12.2025

Gülcan Avşin Güneş

https://doi.org/10.34230/fiad.1684378

Abstract

This article examines the complex structure of Christian patriarchal institutions in 17th-century Ottoman Jerusalem, highlighting their functions that extended beyond mere spiritual authority to include political, economic, and administrative roles. The study aims to analyze patriarchal appointments within the triad of “economy–representation–authority,” and to historically reveal how these processes were embedded in both the legitimacy strategies of the Ottoman central administration and the dynamics of inter- and intra-sectarian competition.
The research is based on primary sources such as şer‘iyye sicilleri (Islamic court records/sharia sijills), miscellaneous documents, and chronicles (vekayinâme). Drawing on this material, the study argues that patriarchal appointments evolved into a multidimensional field of representation, encompassing not only religious authority but also material and administrative responsibilities such as the management of waqf institutions, tax collection, oversight of international donation networks, and supervision of provincial order. In particular, the practice of pîşkeş (gift offering) positions the patriarchal office as a symbolic bearer of both legitimacy and economic obligation within the center–periphery relationship.
The article analyzes the connections between Jerusalem’s identity as a sacred space and the Ottoman state’s mechanisms of economic consent production and political control. It demonstrates that patriarchs were not merely intra-communal leaders but also key actors in the Empire’s governance over the provinces within its multi-religious order. In this context, the study reconceptualizes the institution of the patriarchate as a distinctive historical case in which religious representation intersected with political economy in the Ottoman context.

Keywords

Palestine Jerusalem holy lands Ottoman Policies

References

  • Muessesetu İhyâʾ al-Turâth wa’l-Buḥûth al-Islâmiyya [The Institute for the Revival of Islamic Heritage and Research], Palestinian Ministry of Awqaf (Abu Dis Archive)
  • Sharia Sijil Records of Jerusalem (KŞS) KŞS-190, 495/a2; 501/b2,a1; 508/a; 543/b; 557/a1; 559/b; 568/b2,a1; 618, 619/b1 KŞS-176, 19/a2; 14/b1; 28/a1
  • The Ottoman Archives, Directorate of State Archives, Presidency of the Republic of Türkiye (BOA) Sharia Sijil Records of İstanbul (İŞS) İŞS-3, 129/b1; 103/b3; 13/a3; 8/a1 İŞS-12, 102/b2; 107/a2
  • Defters of Church of Holy Sepulchre (A{DVNSKLS_d) A{DVNSKLS_d_8 İbnul Emin, Maliye (İE.ML), 25/2446
  • İstanbul Kadı Sicilleri Bab Mahkemesi 3 Numaralı Sicil (H. 1077 / M. 1666 - 1667), vol. 17. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM) Yayınları, 2011.
  • İstanbul Kadı Sicilleri İstanbul Mahkemesi 12 Numaralı Sicil (H. 1073-1074/M. 1663-1664), vol. 16. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM) Yayınları, 2010.
  • Administration of Christian Denominations and Communities of Jerusalem Critical Edition of Defters of Church of Holy Sepulchre, Edited by Numan Yekeler, Yılmaz Karaca, Istanbul: Presidency of the Republic of Turkiye Directorate of State Archives Publications, 2019.
  • Aslan, Kevork. Armenia and the Armenians. New York: The Macmillan Com., 1920.
  • Aslanian, Sebouh David. Early Modernity and Mobility, Port Cities and the Printer Across the Armenian Diaspora (1512-1800). New Haven, London: Yale University Press, 2023.
  • Avcı, Yasemin, Ömür Yazıcı Özdemir. “Kudüs Kamame Kilisesi: Hıristiyanlığın Merkezinde Osmanlı Mirası ve Statüko Meselesi”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, no. 15/29 (2019): 35-58.
  • Bagdiantz McCabe, Ina. “Global Trading Ambitions in Diaspora: The Armenians and Their Eurasian Silk Trade, 1530–1750.” In Diaspora Entrepreneurial Networks: Four Centuries of History, edited by Ina Bagdiantz McCabe, Gelina Harlaftis, and Ioanna Pepelasis Minoglou, 27–49. Oxford and New York: Berg, 2005.
  • Bayraktar Tellal, Elif. The Patriarch and the Sultan: the Struggle for Authority and the Quest for Order in the Eighteenth-Century Ottoman Empire, PhD diss., Bikent University, 2011.
  • Beydilli, Kemal. “Osmanlı Döneminde Kilise Siyasetinden Bir Kesit: II. Mahmud Devrinde Kilise Tamiri”. In Osmanlı Devleti’nde Din ve Vicdan Hürriyeti, 255-266. İstanbul: İslami İlimler Araştırma Vakfı Yayınları, Ensar Neşriyat, 2000.
  • Braude, B., Lewis B. “Introduction”. In Christians and Jews in The Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society I, edited by B. Braude, B. Lewis, 1-34. New York, London: Holmes and Meier Publishers, 1982.
  • Braude, B. “Foundation Myths of the Millet System”. In Christians and Jews in The Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society I, edited by Benjamin Braude, Bernard Lewis, 69-88. New York, London: Holmes and Meier Publishers, 1982.
  • Ceyhan, Muhammed. “Osmanlı Devleti’nde Ruhsatsız Olarak İnşa Edilen Kilise, Manastır, Havra ve Mektepler”. Turkish Studies-Comparative Religious Studies 15, no. 2 (2020): 157-176.
  • Ceyhan, Muhammed. Osmanlı Devleti’nde Gayrimüslimlerin Mülk ve Vakıf Edinimi, PhD diss., Ankara University, 2016.
  • Cohen, Amnon. Palestine in the 18th Century, Patterns of Government and Administration. Magnes Press, Jerusalem 1973.
  • Colbi, Saul P. Christian Presence in the Holy Land. Lanham, New York, London: University Press of America, 1988. Çakmak, Abdullah. 19. Yüzyılın Başlarında Kudüs. İstanbul: İlem Yayınları, 2020.
  • Çolak, Hasan. The Orthodox Church in the Early Modern Middle East: Relations between the Ottoman Central Administration and the Patriarchates of Antioch, Jerusalem and Alexandria. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2015.
  • Dolu, Alaattin. Osmanlı Kudüs’ü Kent Kimliği Nüfuz ve Meşruiyet (1703-1789). İstanbul: Küre Yayınları, 2019.
  • Dowling, Theodore Edward. The Orthodox Greek Patriarchate of Jerusalem. New York, London: Society for Promoting Christian Knowledge, 1913.
  • Emecen, Feridun. “Osmanlı Toplumunda Birlikte Yaşama Mutabakatı”. In Osmanlı Klasik Çağında Hanedan Devlet ve Toplum, 286-303. İstanbul: Timaş Yayınları, 2011.
  • Emecen, Feridun. “The Early Period of Ottoman Rule in Jerusalem”. In Proceedings of the International Congress on Al-Quds During The Ottoman Era, 27-35. İstanbul: Research Centre for Islamic History, Art and Culture (IRCICA) Publications, 2012.
  • Emecen, Feridun. Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi (1300-1600). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
  • Ercan, Yavuz. Kudüs Ermeni Patrikhanesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1988.
  • Ercan, Yavuz. Osmanlı Yönetiminde Gayrimüslimler: Kuruluştan Tanzimat’a Kadar Sosyal, Ekonomik ve Hukuki Durumları. Ankara: Turhan Kitabevi, 2001.
  • Fayda, Mustafa. Hz. Ömer Zamanında Gayrimüslimler. Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1989.
  • Gedikli, Fethi. Osmanlı Şirket Kültürü XVI.-XVII. Yüzyıllarda Mudarebe Uygulaması. İstanbul: İz Yayıncılık, 2018.
  • Gibb, H.A.R., and Harold Bowen. Islamic Society and the West. Vol. 1. London, New York, and Toronto: Oxford University Press, 1962.
  • Goitein, Shelomo Dov. “The Historical Background of the Erection of the Dome of the Rock”. Journal of the American Oriental Society, no. 70/2 (1950): 104-108.
  • Güneş, Hasan Hüseyin. Kudüs Meğaribe Mahallesi. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, 2017.
  • Güneş, Hasan Hüseyin. Bir Taşra Şehrinden İnsan Manzaraları Osmanlı Kudüsü’nde Vakıflar ve İnsanlar. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2020.
  • Hattox, Ralph S. “Mehmed the Conqueror, the Patriarch of Jerusalem, and Mamluk Authority”. Studia Islamica, no. 90 (2000): 105-123.
  • Hess, Andrew C. “The Ottoman Conquest of Egypt (1517) and the Beginning of the Sixteenth-Century World War”. International Journal of Middle East Studies 4, no. 1 (January 1973): 55-76.
  • Heyd, Uriel. “Some Aspects of the Ottoman Fetva”. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London 32, no. 1 (1969): 35-56.
  • İlgen, Abdülkadir. “Siyasal Yapıları İçeren ‘Ekonomi-Dünyalar’ İçinde Bir Ticaret Diasporası: Ermeniler (XVII. –XVIII. Yüzyıllar)”. In Tarihte Türkler ve Ermeniler: Sosyo-Ekonomik Hayat, vol. 5, 59-96. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014.
  • İnalcık, Halil. “Osmanlı Padişahı”. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, no. 13/4 (1958): 68-79.
  • İnalcık, Halil. “Ottoman Archival Materials on Millets”, Christians and Jews in the Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society. Vol. 1. Edited by Benjamin Braude, Bernard Lewis, 437-449. New York, London: Holmes and Meier Publishers, 1982.
  • İnalcık, Halil. “The Status of the Greek Othodox Patriarch under the Ottomans”. Turcica, no. 23 (1991): 407-436.
  • İnalcık, Halil. “The Foundations of Ottoman-Jewish Cooperation”. In Jews, Turks, Ottomans: A Shared History, Fifteenth Through the Twentieth Century, Edited by Avigdor Levy, Syracuse, 3-14. New York: Syracuse University Press, 2002.
  • İnalcık, Halil. “Osmanlı Sultanlarının Unvanları”, (Titülatür) ve Egemenlik Kavramı”, In Doğu Batı Makaleler, vol. 2, 187-192. İstanbul: Doğu Batı Yayınları, 2008.
  • İnci, Salih. “Osmanlı Dönemi Fener Rum Patriklerinin Seçimi”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, no. 33 (2015): 9-58.
  • Kagan, M.D. “Legendarnyy Tsikl Gramot Turetskogo Sultana k Evropeyskim Gosudaryam”. In Trudy Otdela Drevnerusskoy Literatury,. Edited by D.S. Likhachev, 225-250. Moskva-Leningrad: Tom XV, 1958.
  • Karpat, Kemal. “The Balkan National States and Nationalism: Image and Reality”. Islamic Studies, no. 36/2-3 (1997): 329-359.
  • Katz, Itamar, Ruth Kark. “The Greek Orthodox Patriarchate of Jerusalem and Its Congregation: Dissent over Real Estate”, International Journal of Middle East Studies 37, no. 3 (2005): 383-408.
  • Kenanoğlu, Macit. Osmanlı Millet Sistemi: Mit ve Gerçek. İstanbul: Klasik Yayınları, 2004.
  • Kenanoğlu, Macit. “Is Millet System a Reality or a Myth? The Legal Position of the Non-Muslim Subjects and Their Religious Leaders in the Ottoman Empire”. Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, no.12 (2011): 17-38.
  • Kenanoğlu, Macit. “Osmanlı Devleti’nin Gayrimüslim Teb’anın İdaresinde Kullandığı Bir Yöntem Olarak ‘Ruhani İltizam’ Sistemi”. Divan 14, no.1 (2003): 67-84.
  • Kermeli Ünal, Eugenia. “Ebû Su‘ûd’s Definition of Church Waqfs Theory and Practice in Ottoman Law”. In Islamic Law, Edited by Robert Gleave, Eugenia Kermeli, 141-156. London, New York: I.B. Tauris Publishers, 2001.
  • Kermeli Ünal, Eugenia. “17. Yüzyılda Bir Kültürel Rastlaşma Vani Efendi ile Panagiotakis Nikousios’un Söyleşisi”. In Prof. Dr. Özer Ergenç’e Armağan, 446-457. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları, 2013.
  • Kermeli Ünal, Eugenia. “The Right to Choice: Ottoman, Ecclesiastical and Communal Justice in Ottoman Greece”, In The Ottoman World, Edited by Christine Woodhead 347-362. London: Routledge 2011.
  • Kömürciyan, Eremya Çelebi. İstanbul Tarihi: XVII. Asırda İstanbul. Trans. Hrand D. Andreasyan. İstanbul: Eren Yayıncılık, 1988.
  • Köse, Ensar. “Bir Hayalin Peşinde Yüz Yıl Kudüs ve Ermeni Patrikliğini Birleştirme Çabaları (1650-1750)”. Tarih Dergisi 63, no. 1 (2016): 41-88.
  • Köse, Ensar. “İstanbul Ermeni Patrikliği’nin Osmanlı Hükümeti’yle Münasebetlerine Tesir Eden Dinamikler (18. Yüzyılın İlk Yarısı)”, Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi 13, no. 5 (2017): 1-24.
  • Köse, Ensar. “Acem Tüccarlarının Osmanlı Ülkesindeki Faaliyetleri (18. Yüzyılın İlk Yarısında)”, In İzmir Demokrasi Üniversitesi Üçüncü İktisat Tarihi Kongresi Bildirileri, vol. 3, 43-61. İzmir: İzmir Demokrasi Üniversitesi Yayınları, 2019. Köse, Ensar. “Şah, Çar ve Sultan Arasında: Ermeni Kutsal Makamı Eçmiyadzin’in Çalkantılı Yılları (1700-1725)”. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası 34, no.1 (2024): 63-94.
  • Lecker, Michael. The Constitution of Medina. Princeton, New Jersey: The Darwin Press. Inc., 2004.
  • Maksoudian, Krikor. “Armenian Communities in Eastern Europe”. In The Armenian People From Ancient to Modern Times, II, Edited by Richard G. Hovannisian, 51-79. London: Macmillan Press Ltd., 1997.
  • Malhasyan, Silvart. Patrik Avedik’in Gizemli Yaşamı. İstanbul: Aras Yayıncılık, 2023.
  • Masayuki, Ueno. “Religious in Form, Political in Content? Privileges of Ottoman Non-Muslims in the Nineteenth Century”, Journal of the Economic and Social History of the Orient (JESHO) 59, no.3 (2016): 408-441.
  • Masters, Bruce. Christians and Jews in the Ottoman Arab World The Roots of Sectarianism. Cambridge: Cambridge University Press, 2001.
  • Ormanian, Malachia. The Church of Armenia. Edited by G. Marcar Gregory. Burbank, California: The Western Diocese of Armenian Church of North America, 2007.
  • Ormanian, Malachia. Azkabadum. Jerusalem 1912.
  • Öksüz, Mustafa. Şam Eyaleti’nin Güney Sancaklarında (Filistin) Nüfus XVI. YY. Ankara: Sonçağ Akademi Yayınları, 2023.
  • Peri, Oded. Christianity Under Islam in Jerusalem: The Question of the Holy Sites in Early Ottoman Times. Boston, Köln, Leiden: Brill, 2001.
  • Polyakov, Ivan A. "Azbuka Fryaskaya" Knyazya s. v. Romodanovskogo i novye spiski Gramot iz tsikla "legendarnoy perepiski turetskogo sultana", Drevnyaya Rus’: Voprosy Medievistiki 1, no. 71 (2018): 89–99.
  • Runciman, Steven. The Great Church in Captivity. Cambridge: Cambridge University Press, 1968.
  • Sahillioğlu, Halil. “Osmanlı Para Tarihinde Dünya Para ve Maden Hareketlerinin Yeri”. Journal of Studies in Development of Middle East Tecnical University, Special Issue: Türkiye İktisat Tarihi Üzerine Araştırmalar (1978): 1-38.
  • Salarcı, Esen. The Baba Cafer Dungeon, MA Thesis, Fatih Üniversitesi, 2010.
  • Sanjian, Avedis K. The Armenian Communities in Syria under Ottoman Dominion. Cambridge, Massachusetss: Harvard University Press, 1965.
  • Sanjian, Ara. “The Armenian Church and Community of Jerusalem”, In Communities of Jerusalem and Holy Sites Studies in History, Religion and Politics, Edited by Antony O’Mahoni. 57-90. Cardiff: University of Wales Press, 2003.
  • Seyfeli, Canan. İstanbul Ermeni Patrikliği. Ankara: Aziz Andaç Yayınları, 2005.
  • Seyfeli, Canan. Ecmiatzin Katoğikosluğu’nun Ermeni Kilisesindeki Yeri, PhD diss., Ankara University, 2007.
  • Shapiro, Henry R. The Rise of the Western Armenian Diaspora in the Early Modern Ottoman Empire: From Refugee Crisis to Renaissance. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2022.
  • Taylor, Joan E. Christians and Holy Places: The Myth of Jewish-Christian Origins. Oxford: Clarendon Press, 1993.
  • Turan, Ahmet Nezihi. “Bir Pişkeş Defteri İçin”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, no. 13 (2003): 59-74.
  • Türkan, Ahmet. İstanbul’da Ermeni Cemaatleri Arasında Dini ve İdari İhtilaflar ve Tartışmalar, PhD diss., Selçuk Üniversitesi, 2011.
  • Uğur, Yunus. “Şer’iyye Sicilleri”. DİA, 39, İstanbul 2010, 8-11.
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilatı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1988.
  • Ünyay Açıkgöz, Fatma. “XVII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Pişkeş Geleneği, Amaç ve İşlevleri”. Turkish Studies 13, no.24 (2018): 287-300.
  • Wilken, Rober Louis. The Land Called Holy: Palestine in Christian History and Thought. Haven & London: Yale University Press, 1992.
  • Ze’evi, Dror. An Ottoman Century, The District of Jerusalem in the 1600s. New York: State University of New York Press, 1996.
There are 82 citations in total.

Details

Primary Language English
Subjects History of Ottoman Minorities, Ottoman Central Organization, History of Ottoman Socio-Economy, Ottoman Field Service, Early Modern History of Middle East
Journal Section Research Article
Authors

Gülcan Avşin Güneş 0000-0002-5280-5834

Submission Date April 26, 2025
Acceptance Date October 3, 2025
Publication Date December 31, 2025
Published in Issue Year 2025 Issue: 18

Cite

Chicago Avşin Güneş, Gülcan. “Representation, Politics and Economy: Patriarchal Appointments in 17th-Century Ottoman Jerusalem”. Filistin Araştırmaları Dergisi, no. 18 (December 2025): 29-60. https://doi.org/10.34230/fiad.1684378.

 This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License. Click for more information.

Indexes / Databases: SCOPUS| EBSCO| INDEX ISLAMICUS| MLA | INDEX COPERNICUS | CEEOL | SCIENTIFIC INDEXING | DRJI | İSAM | ASOS İNDEKS

Filistin Araştırmaları Dergisi- FAD

[Bulletin of Palestine Studies]

[כתב העת ללימודים פלסטיניים]

[مجلة دراسات فلسطينية ]

ISSN: 2587-2532

E-ISSN 2587-1862 

www.filistin.org