Tarihsel Sürekliliğiyle Kudüs Şam Kapısı’nda Değişim ve Direnç (Kent Kimliği, Yönetsel Eylemler ve Çatışmalar)
Öz
Bu makale, Kudüs Şam Kapısı’nın tarihsel ve modern süreçlerdeki dönüşümünü, özellikle İngiliz Mandası döneminde yaşanan kentsel planlama projeleri ve toplumsal etkileşimler bağlamında analiz etmeyi amaçlamaktadır. Osmanlı döneminden İngiliz Mandası’na kadar uzanan süreçte, bu mekânın fiziksel ve sosyal yapısında meydana gelen değişimler, toplumsal hafıza, kimlik ve modernite kavramları çerçevesinde ele alınmaktadır.
Makale, Richard Sennett’in şehir mekânları ve kamusal alan üzerine geliştirdiği teorik çerçeveyi kullanmaktadır. Sennett’in moderniteyle birlikte kamusal alanların sosyal işlevlerinin zayıflaması ve bireyselleşmenin artması üzerine geliştirdiği eleştiriler, Şam Kapısı’ndaki dönüşüm süreçlerini anlamak için analitik bir temel sunmaktadır. Literatür taraması, tarihsel belgeler ve dönemin basın kaynakları ışığında yapılan analizler, İngiliz Mandası döneminde Şam Kapısı çevresindeki mekânsal dönüşümlerin, toplumsal dayanışma, kimlik ve direniş üzerindeki etkilerini incelemektedir. Makale, İngiliz Mandası’nın modernleşme ve Batılı şehir planlama projeleri çerçevesinde Şam Kapısı çevresinde gerçekleştirdiği düzenlemelerin, bu mekânın tarihî işlevlerini zayıflatmaya çalıştığını ortaya koymaktadır. Ancak, modern tüketim kültürüne ve mekânsal dönüşümlere rağmen, Şam Kapısı, Filistin toplumu için toplumsal dayanışma, direniş ve kolektif hafızanın güçlü bir sembolü olmaya devam etmiştir. Şam Kapısı, modernite ve gelenek arasındaki gerilimi temsil eden bir mekân olarak, sosyal ve kültürel bağlarını koruma çabalarıyla dikkat çekmektedir.
Makalenin temel temel sorunsalı şu şekilde formüle edilmiştir:
“Tarihsel bir kamusal alan olarak Şam Kapısı, İngiliz Mandası döneminde uygulanan modernite, tüketim kültürü ve şehir planlama projeleriyle dönüşüme uğrarken, toplumsal dayanışma, kolektif hafıza ve direniş mekânı işlevlerini nasıl sürdürmüştür ya da kaybetmiştir?” Bu sorunsal, modern şehir mekânlarının toplumsal ve kültürel işlevleri üzerine teorik bir tartışma sunmaktadır. İngiliz Mandası döneminde Şam Kapısı çevresinde yapılan mekânsal düzenlemeler, bu alanın toplumsal ve kültürel bağlamını derinlemesine etkilemiştir. Richard Sennett’in modern şehir planlamasının sosyal bağları nasıl çözülmeye uğrattığına dair eleştirileri, Şam Kapısı’nın İngiliz Mandası dönemindeki dönüşümünü anlamak için değerli bir çerçeve sunmaktadır. Bu bağlamda makale, mekânın fiziksel dönüşümlerinin ötesine geçerek, toplumsal hafıza, dayanışma ve direniş üzerindeki etkilerini incelemektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdurabbih, U. ‘Ebvâbu Medîneti’l-Kuds fi’l-Hakabeti’l-Fâtimiyye ve’s-Selcûkiyye’. Mecelltu’l-Urduniyye li’t-Târîh ve’l-Âsâr 11, no.2 (2017): 1-43.
- Abu-Lughod, J. “The Urban Social History of Palestine”, Journal of Palestine Studies 16, no.4 (1987), 20-30.
- Armstrong, K. Jerusalem: One City, Three Faiths. New York: Ballantine Books, 1996.
- Arnaut, A. ‘Bâbu’l-Amûd: Ecmelu Ebvâbi’l-Kuds ve Mevki’u li’l-Mukâvemeti ve Mesâ’i’t-Tehvîd’. Mecelletu’d-Dirâsâti’l-Filistiniyye, (Winter 2018): 182-188.
- Aslan, Taner. “Yahudilerin filistin’e Göçü Üzerine Bazı Düşünceler”, Erdem, no.59 (2011): 38-81.
- Avcı, Yasemin. Değişim Sürecinde Bir Osmanlı Kenti: Kudüs (1890-1914). Ankara: Phoenix Yayınları, 2004.
- Barakat, R. “Urban Planning, Colonialism, and the Pro-Jerusalem Society”. Jerusalem Quarterly, no.65 (2016): 22-34.
- Bishop, E. F. F. “The Damascus Gate or The Gate of the Pillar in Jerusalem”. The Catholic Biblical Quarterly 17, no.4 (1955): 553-558.
- Doumani, B. “Rediscovering Ottoman Palestine: Writing Palestinians into History”. Journal of Palestine Studies 21, no.2 (1992): 84-97.
- Duran, Mehmet Ali. “Filistin’de Yaşanan Arap-Yahudi Çatışmaları Özelinde Peel Komisyonu Kararları ve Arapların Türkiye’den Beklentileri”, Filistin Araştırmaları Dergisi, no.10 (Kış 2021): 57-80.
- Ersoy, A. Osmanlı Mimarisinde Kamusal Alanlar ve Ticaret. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 2017.
Continuity and Resistance in the Historical Transformation of Jerusalem’s Damascus Gate (Urban Identity, Administrative Actions, and Conflicts)
Öz
This article aims to analyze the historical and modern transformations of the Damascus Gate in Jerusalem, focusing particularly on the urban planning projects and social interactions that occurred during the British Mandate period. Spanning from the Ottoman era to the British Mandate, the study examines changes in the physical and social structure of this site within the framework of collective memory, identity, and modernity.
The article adopts Richard Sennett’s theoretical framework on urban spaces and public areas. Sennett’s critique of the weakening of social functions and the rise of individualism in public spaces under modernity provides an analytical foundation for understanding the transformations of the Damascus Gate. Through a review of literature, historical documents, and periodical press sources, the article investigates how the spatial changes around the Damascus Gate during the British Mandate period impacted social solidarity, identity, and resistance. The study demonstrates that urban modernization and Western-oriented city planning projects implemented during the British Mandate sought to weaken the historical functions of the Damascus Gate. However, despite the emergence of modern consumer culture and spatial transformations, the Damascus Gate has continued to serve as a powerful symbol of social solidarity, resistance, and collective memory for the Palestinian community. The Damascus Gate is a site of tension between modernity and tradition, highlighting efforts to preserve its social and cultural significance.
The central research question of the article is formulated as follows:
“As a historical public space, how has the Damascus Gate sustained or lost its functions as a site of social solidarity, collective memory, and resistance amid transformations driven by modernity, consumer culture, and urban planning projects during the British Mandate period? ” This question offers a theoretical discussion on modern urban spaces’ social and cultural functions. The spatial reorganizations around the Damascus Gate during the British Mandate period deeply influenced the social and cultural context of the area. Richard Sennett’s critiques of how modern urban planning disrupts social bonds provide a valuable framework for understanding the transformation of the Damascus Gate during this period. In this context, the article explores not only the physical transformations of the site but also their profound effects on collective memory, solidarity, and resistance.
Anahtar Kelimeler
Palestine Jerusalem Damascus Gate British Mandate Richard Sennet.
Kaynakça
- Abdurabbih, U. ‘Ebvâbu Medîneti’l-Kuds fi’l-Hakabeti’l-Fâtimiyye ve’s-Selcûkiyye’. Mecelltu’l-Urduniyye li’t-Târîh ve’l-Âsâr 11, no.2 (2017): 1-43.
- Abu-Lughod, J. “The Urban Social History of Palestine”, Journal of Palestine Studies 16, no.4 (1987), 20-30.
- Armstrong, K. Jerusalem: One City, Three Faiths. New York: Ballantine Books, 1996.
- Arnaut, A. ‘Bâbu’l-Amûd: Ecmelu Ebvâbi’l-Kuds ve Mevki’u li’l-Mukâvemeti ve Mesâ’i’t-Tehvîd’. Mecelletu’d-Dirâsâti’l-Filistiniyye, (Winter 2018): 182-188.
- Aslan, Taner. “Yahudilerin filistin’e Göçü Üzerine Bazı Düşünceler”, Erdem, no.59 (2011): 38-81.
- Avcı, Yasemin. Değişim Sürecinde Bir Osmanlı Kenti: Kudüs (1890-1914). Ankara: Phoenix Yayınları, 2004.
- Barakat, R. “Urban Planning, Colonialism, and the Pro-Jerusalem Society”. Jerusalem Quarterly, no.65 (2016): 22-34.
- Bishop, E. F. F. “The Damascus Gate or The Gate of the Pillar in Jerusalem”. The Catholic Biblical Quarterly 17, no.4 (1955): 553-558.
- Doumani, B. “Rediscovering Ottoman Palestine: Writing Palestinians into History”. Journal of Palestine Studies 21, no.2 (1992): 84-97.
- Duran, Mehmet Ali. “Filistin’de Yaşanan Arap-Yahudi Çatışmaları Özelinde Peel Komisyonu Kararları ve Arapların Türkiye’den Beklentileri”, Filistin Araştırmaları Dergisi, no.10 (Kış 2021): 57-80.
- Ersoy, A. Osmanlı Mimarisinde Kamusal Alanlar ve Ticaret. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 2017.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Osmanlı Kurumları ve Medeniyeti (Diğer), Tarihsel Çalışmalar (Diğer) |
| Bölüm | ARAŞTIRMA MAKALELERİ |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 15 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 26 Şubat 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025Sayı: 30 Nisan 2025 ÖZEL SAYI: Kudüs'te İmparatorluk Politikaları: Osmanlı ve İngiliz İdaresinde Kudüs'te Toplum ve Siyaset |
Kaynak Göster
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. Daha fazla bilgi için tıklayınız.
Dizinler / Veri Tabanları: SCOPUS| EBSCO| INDEX ISLAMICUS| ERIH PLUS| MLA | INDEX COPERNICUS | CEEOL | SCIENTIFIC INDEXING | DRJI | İSAM
FAD- Filistin Araştırmaları Dergisi
[BPS- Bulletin of Palestine Studies]
e-ISSN 2587-1862