Öz
İslâm
beldelerinde yaşayan ve zimmi olarak isimlendirilen gayrimüslimlerin inanç ve
ibadet hakları, İslâm dini tarafından güvence altına alınmıştır. Kudüs 638
yılında Müslümanların hâkimiyetine girdiğinde burada yaşayan gayrimüslimlere de
bu doğrultuda haklar tanınmıştır. Hz. Ömer'in ahitnamesiyle başlayan bu
uygulama, Osmanlı yönetimi de dâhil olmak üzere bütün İslâm devletleri
tarafından devam ettirilmiştir.
Bu
çalışma; Osmanlı Devleti'nin, Paskalya Bayramı için dünyanın dört bir tarafından
Kudüs'e gelen Hıristiyan hacılara yönelik politikalarını ortaya koymayı
amaçlamaktadır. Bu minvalde, Hıristiyanların Paskalya Bayramını güven içinde
kutlamalarına yönelik Osmanlı Devleti'nin; bayram öncesi yaptığı hazırlıklar,
Hıristiyanların Kudüs'e ulaşmasında sağladığı kolaylıklar, barınma ve sağlık
ihtiyaçları ile emniyet ve asayişin temini için aldığı tedbirler,
gayrimüslimlere tanınan ibadet özgürlüğü kapsamında arşiv belgelerine dayalı
olarak incelenecektir.
Anahtar Kelimeler
Osmanlı Devleti Kudüs Hıristiyanlar Paskalya İbadet Özgürlüğü
Kaynakça
- Sadaret Mektubi Kalemi (A. MKT.): 124/63.
- Sadaret Mektubi Mühimme Kalemi Evrakı (A. MKT. MHM.): 1/93; 406/34-1; 406/34-2; 584/17; 614/13-2.
- Sadaret Mektubi Kalemi Nezair ve Devair Evrakı (A. MKT. NZD.): 212/79.
- Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayat Evrakı (A. MKT. UM.): 306/82.
- Sadaret Eyalet-i Mümtaze Kıbrıs Evrakı (A. MTZ. KB.): 3/51.
- Bâb-ı Asafi Divan-ı Hümayun Sicilleri Kilise Defterleri (A. DVN. KLS. d.): 8, s. 9-25.
- Babıali Evrak Odası Evrakı (BEO.): 43560-1; 43560-2; 43560-3; 56708-1; 172298; 172319-2; 301814; 309689-3.
- Dahiliye Emniyet-i Umumiye Asayiş Kalemi Evrakı (DH. EUM. AYŞ.): 7/69.
- Dahiliye Emniyet-i Umumiye Emniyet Şubesi Evrakı (DH. EUM. EMN.): 70/47.
- Dahiliye Emniyet-i Umumiye Evrak Odası Kalemi Evrakı (DH. EUM. VRK.): 20/82.
- Dahiliye Nezareti Hukuk Evrakı (DH. H.): 33/26.
- Dahiliye Nezareti İdare Evrakı (DH. İD.): 19-1/30-1.
- Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi (DH. MKT.): 1412/62; 2604/124-2; 2754/7.
- Dahiliye Nezareti Mütenevvia Evrakı (DH. MTV.): 24/9-1.
- Dahiliye Muhaberat-ı Umumiye İdaresi Evrakı (DH. MUİ.): 84/7.
- Dahiliye Nezareti Şifre Evrakı (DH. ŞFR.): 190/15.
- Dahiliye Nezareti Tesri-i Muamelat Komisyonu (DH. TMIK. M.): 31/9-2; 142/39-3; 163/45-14; 163/45-23.
- Hatt-ı Hümayun (HAT.): 1516/47-5; 1516/47-11.
- Hariciye Nezareti İdare (HR. İD.): 177/1.
- Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi Evrakı (HR. MKT.): 109/52-1; 226/58; 32/100.
- Hariciye Nezareti Tahrirat Kalemi Evrakı (HR. TH.): 23/5.
- İrade Hariciye (İ. HR.): 87/4289-1-4.
- İrade Hususi (İ. HUS.): 140/75.
- Meclis-i Vükela Mazbataları (MV.): 86/35.
- Rumeli Müfettişliği Selanik Evrakı (TFR. I. SL.): 9/837; 142/14166; 207/20626.
- Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı (Y. MTV.): 139/56-4; 153/41; 174/177. Yıldız Perakende Evrakı Teşrifat-ı Umumiye Dairesi (Y. PRK. TŞF.): 2/66-15.
- Yıldız Perakende Evrakı Umumi (Y. PRK. UM.): 45/56.
- Agoston, Gabor. Osmanlı'da Strateji ve Askerî Güç, İstanbul: Timaş Yayınları, 2016.
- Aydın, Mahmut. "Hıristiyanlık: Tarihsel Gelişimi, Temel Kaynakları ve Öğretileri", Yaşayan Dünya Dinleri, (ed. Şinasi Gündüz), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
- Ayrancı, İlhami. Kudüs'te Paskalya Kutlamaları, İlâhiyât: Akademik Araştırmalar, sayı 1, 2018, s. 1-23.
- Bostancı, Işıl Işık. XIX. Yüzyılda Filistin (İdarî ve Sosyo-Ekonomik Vaziyet), Basılmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa, 2006.Buckingham, James Silk. Travels in Palestine, London: Longman etc, 1821.
- Buhl, Frantz. "Kudüs", Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi, cilt VI, İstanbul, 1988, s. 952-964.
- Cohen, Amnon. Osmanlı Kudüs'ünde Loncalar, (Çev. Nurettin Elhüseyni), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2001.
- Çakmak, Abdullah. Osmanlı Kudüs'ünde Devlet ve Toplum (1798-1841), Basılmamış Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar, 2019.
- Deveci, Can. General Allenby Döneminde Filistin'de Askeri Yönetim ve Nebi Musa Olayları (1917-1920), Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD), cilt VIII, sayı 1, 2018, s. 35-50.
- el-Kudât, Ahmed Hamid İbrahim. Nasâra'l-Kuds Dirâsetü fî Davʼi'l-Vesâikı'l-Osmâniyye, Beyrut: Merkezü Dirâsâti'l-Vahdeti'l-Arabiyye, 2007.
- Eryılmaz, Bilal. Osmanlı Devletinde Gayrimüslim Tebaanın Yönetimi, İstanbul: Risale Yayınları, 1996.
- Ginat, Shalom. "The Jewish Settlement in Palestine in the 19th Century", The Jewish Settlement in Palestine (634-1881), (ed. Alex Carmel, Peter Schafer, Yossi Ben-Artzi), Weisbaden: Reichert, 1990, s. 165-176.
- Katar, Mehmet. Hıristiyanlık'ta Kilise Takviminin (Kilise İçerisindeki Anma ve Kutlama Devrelerinin) Oluşması, Dini Araştırmalar, cilt III, sayı 8, 2000, s. 23-46.______________ "Paskalya", DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, cilt XXXIV, 2007, s. 181-182.
- Kean, James. Among the Holy Places: A Pilgrimage Through Palestine, London: T. Fisher Unwin, 1893.
- Lieber, Sherman. Mystics and Missionaries, The Jews in Palestine 1799-1840, Salt Lake City: University of Utah Press, 1992.
- Nicault, Catherina. "Osmanlı Kudüs'üne Dönüş", Kudüs 1850-1948, (Ed. Catherine Nicault), (Çev. Estreya Seval Vali), İstanbul: İletişim Yayınları, 2001.
- Öksüz, Mustafa. "XVI. Yüzyıl Kudüs'ünde Yahudi Mabetleri ve Osmanlı Devleti", İsrailiyat: İsrail ve Yahudi Çalışmaları Dergisi, sayı 2, 2018, s. 9-32.
- Polat, Ziya. Yahudilerin II. Abdülhamid Döneminde Filistin'e Göç Girişimleri ve Oliphant'ın Siyonist Koloni Talebi", Journal of Islamicjerusalem Studies, cilt XVII, sayı 1, 2017, s. 1-20.
- Tümer Günay ve Küçük Abdurrahman. Dinler Tarihi, Ankara: Ocak Yayınları, 1993.
- Wilson, Brian. "Christianity", Religions of the World, (Ed. Ninian Smart), London: Routledge, 1999.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | ARAŞTIRMA MAKALELERİ |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2019 |
| Gönderilme Tarihi | 15 Ekim 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019Sayı: 6 |
Cited By
Sultan II. Abdülhamid Döneminde Paskalya Yortusu Özelinde Gayrimüslimlere Yapılan Yardımlar
Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi
https://doi.org/10.21021/osmed.1367682
- Makale Dosyaları
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. Daha fazla bilgi için tıklayınız.
Dizinler / Veri Tabanları: SCOPUS| EBSCO| INDEX ISLAMICUS| MLA | INDEX COPERNICUS | CEEOL | SCIENTIFIC INDEXING | DRJI | İSAM
FAD- Filistin Araştırmaları Dergisi
[BPS- Bulletin of Palestine Studies]
[כתב העת ללימודים פלסטיניים]
[مجلة دراسات فلسطينية ]
E-ISSN 2587-1862