İsrail-Filistin Sorunu ve Türkiye: Bir Denge Siyaseti

Fatma Sarıaslan

doi:10.34230/fiad.618731

Araştırma Makalesi

İsrail-Filistin Sorunu ve Türkiye: Bir Denge Siyaseti

Yıl 2019, Sayı: 6, 1 - 32, 31.12.2019

Fatma Sarıaslan

https://doi.org/10.34230/fiad.618731

Cited By: 8

Öz

Ortadoğu
coğrafyasının büyük bölümüne uzunca bir süre hâkim olan Osmanlı Devleti’nin
mirası üzerine kurulan Türkiye, bölgede kronikleşmiş bir sorun olarak günümüze
dek uzanan İsrail-Filistin meselesi ile her zaman ilgilenegelmiş ve bu sorun
Türk dış politikası açısından her zaman önceliğini korumuştur. Türkiye,
İsrail-Filistin meselesinde Arap ülkelerinin tezlerini savunmakla birlikte,
sorun ekseninde ortaya çıkan olaylarda gerek Batı ile gerekse İsrail ile olan
ilişkilerine zarar vermekten kaçınmıştır. Türkiye İsrail ve Filistin arasındaki
kriz dönemlerinde Filistin’in lehine pozisyon almasına rağmen, bölgedeki tek
gayrimüslim devlet olan İsrail’le ekonomik ve sosyal etkileşimler de dâhil
olmak üzere neredeyse tüm boyutlarda ilişkilerini sürdürmüştür. Bu makalede, Türkiye’nin
İsrail-Filistin sorununa ilişkin politikasının temelde taraflar arasında bir
denge gözetilerek belirlendiği ileri sürülmektedir. Çalışmada ayrıca, yetmiş
yıldan fazla bir süredir devam eden süreçte Türkiye’nin İsrail-Filistin
sorununa ilişkin tutumunun ve bu soruna ilişkin izlediği politikaların inişli
çıkışlı seyrine paralel olarak İsrail ile ilişkilerinin gelişimine de genel bir
projeksiyon sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk Dış Politikası , İsrail-Filistin Sorunu

Kaynakça

Akgün, Mensur, Sabiha Senyücel Gündoğar ve Aybars Görgülü. Zor Zamanda Siyaset: İsrail-Türkiye İlişkileri. Ankara: Tesev Dış Politika Programı, 2015.
Anıl, Işıl. “Soğuk Savaş Sonrasında Türkiye ve Arap-İsrail Barış Süreci”. içinde Türkiye ve Ortadoğu Tarih, Kimlik ve Güvenlik, der. Meliha Benli Atunışık, 129-145. İstanbul: Boyut Kitapları, 1999.
Aras, Bülent. Filistin-İsrail Barış Süreci ve Türkiye. İstanbul: Bağlam Yayınları, 1997.
Arı, Tayyar. “Türkiye’nin Ortadoğu Politikası ve ABD ile İlişkileri: Politik İkilem”. içinde Doğu’dan Batı’ya Dış Politika AK Partili Yıllar, der. Zeynep Dağı, 115-140, Ankara: Orion Yayınevi, 2006.
Arım, Reşat. “Türkiye ve Kudüs Sorunu”. içinde Türkiye ve Ortadoğu, Tarih, Kimlik, Güvenlik, der. Meliha Benli Altunışık, 149-178, İstanbul: Boyut Kitapları, 1999.
Armaoğlu, Fahir H. Türkiye-İsrail ve Filistin Meselesi. İki Tarafın Bakış Açısından Türk-Arap Münasebetleri. İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültürel Araştırma Merkezi (IRCICA), 2000.
Aykan, Mahmut Bali. “The Palestinian Question in Turkish Foreign Policy from the 1950s to the 1990s”. Interantional Journal of Middle Eastern Studies 25, no. 1 (February 1993): 91-110.
Aytürk, İlker. “The Coming of an Ice Age? Turkish– Israeli Relations Since 2002”, Turkish Studies 12, No. 4 (December 2011): 675–687.
Bağcı, Hüseyin. Türkiye’nin Dış Politikasında 1950’li Yıllar. Ankara: ODTÜ Geliştirme Vakfı, 2001.
Balcı, Ali. Türkiye Dış Politikası: İlkeler, Aktörler, Uygulamalar. İstanbul: Etkileşim Yayınları, 2013.
Balcı, Ali. “Türkiye’nin Dış Politikası ve İsrail: 1990’lar ve 2000’lere İlişkin Bir Karşılaştırma”. Ortadoğu Etütleri 2, Sayı: 4 (2011): 117-136.
Bengio, Ofra. The Turkish-Israeli Relationship: Changing Ties of Middle Eastern Outsiders. New York: Palgrave. 2004.
Benli Altunışık, Meliha. “Güvenlik Kıskacında Türkiye-Ortadoğu İlişkileri”. içinde En Uzun On Yıl, Türkiye’nin Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Gündeminde Doksanlı Yıllar. der. Gencer Özcan-Şule Kut, 329-353. İstanbul: Büke Yayınları, 2000.
Benli Altunışık, Meliha. “Soğuk Savaş Sonrası Dönemde Türkiye-İsrail İlişkileri”. içinde Türkiye ve Ortadoğu, Tarih, Kimlik, Güvenlik, der. Meliha Benli Altunışık, 181-215. İstanbul, Boyut Kitapları, 1999.
Bileydi Koç, Malike. İsrail Devleti’nin Kuruluşu ve Bölgesel Etkileri 1948-2006. İstanbul: Günizi Yayıncılık, 2006.
Bloom, Mia. “Death Becomes Her: Women, Occupation, and Terrorist Mobilization”, PS: Political Science & Politics 43, Issue 3 (July 2010): 445-450.
Bölükbaşı, Süha. “Türkiye ve İsrail: Mesafeli Yakınlıktan Stratejik Ortaklığa”. içinde Türkiye’nin Dış Politika Gündemi Kimlik, Demokrasi, Güvenlik, ed. Şaban H. Çalış, İhsan D. Dağı, Ramazan Gözen, 243-269. Ankara: Liberte Yayınları, 2001.
Çubukçu, Mete. Bizim Filistin: Bir Direnişin Tarihçesi. İstanbul: Metis Yayınları, 2002.
Çufalı, Mustafa. “21. Yüzyıla Girişte Türkiye’nin Bölgesel Sorunları ve Öneriler”. içinde 21. Yüzyılın Eşiğinde Türk Dış Politikası, der. İdris Bal, 51-55. İstanbul, Alfa Yayınları, 2001.
Çuhadar Gürkaynak, Esra. “Turkey as a Third Party in Israeli- Palestinian Conflict: Assessment and Reflections”, Perceptions. (Spring 2007): 89-108.
Dursun, Davut. Ortadoğu Neresi?. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
Dursunoğlu, Alptekin. Stratejik İttifak: Türkiye-İsrail ilişkilerinin Öyküsü. İstanbul: Anka Yayınları, 2005.
Erhan, Çağrı, Ömer Kürkçüoğlu. “1990–2001: Arap Olmayan Devletlerle İlişkiler”. içinde Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar Cilt II, ed. Baskın Oran, 567-799. İstanbul: İletişim Yayınları, 2005.
Erhan, Çağrı. “Ortadoğu Barış Süreci Kutusu”. içinde Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, ed. Baskın Oran, İstanbul: İletişim Yayınları, 2005.
Fırat, Melek, Ömer Kürkçüoğlu. “Arap Devletleriyle İlişkiler”. içinde Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar Cilt I, ed. Baskın Oran, 628-635. İstanbul, İletişim Yayınları, 2003.
Fishman, Louis. “Turkish-Israeli Relations in a post-Arab Spring: A Historical Perspective”. Ortadoğu Analiz 5, Sayı: 50 (Şubat 2013): 33-40.
Ghanim, Honaida. “Thanatopolitics: The Case of the Colonial Occupation in Palestine”. içinde Thinking Palestine, ed. Ronit Lentin, 65-82. NY: Zed Books, 2008.
Gözen, Ramazan. İmparatorluktan Küresel Aktörlüğe: Türkiye’nin Dış Politikası. Ankara: Palme Yayıncılık, 2009.
Gündüz, Uğur, İdris Arıkan. “Uluslararası İletişim ve Ötekilikler Bağlamında Tarihsel, Düşünsel ve Pratik Unsurlarıyla Türkiye-İsrail İlişkileri ve Krizleri”. Aksaray İletişim Dergisi 1, Sayı: 1 (Ocak 2019): 19-50.
Isaac, Jad-Jane Hilal. “Palestinian landscape and the Israeli–Palestinian conflict”. International Journal of Environmental Studies 68, No. 4 (August 2011): 413–429.
Juergensmeyer, Mark (ed.). Violence and the Sacred in the Modern World. London: Frank Cass, 1991.
Kepenek, Yakup, Nurhan Yentürk. Türkiye Ekonomisi. İstanbul, Remzi Kitabevi, 2001.
Kirişci, Kemal. “The Future of Turkish Policy Toward the Middle East”. içinde Turkey in World Politics: An Emerging Multiregional Power, ed. Barry Rubin-Kemal Kirişci, 93-114. Boulder London: Lynne Rienner Publishers, 2001.
Kirişçi Kemal. “Türkiye’nin Ortadoğu Politikasının Geleceği”. içinde Günümüzde Türkiye’nin Dış Politikası, ed. Barry Rubin ve Kemal Kirişçi, 151-180. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 2002.
Kürkçüoğlu, Ömer. Türkiye’nin Arap Ortadoğu’suna Karşı Politikası 1945-1970. Ankara: Sevinç Matbaası, 1972.
McNamara, Robert. Britain, Nasser and the Balance of Power in the Middle East 1952-1967 From The Eygptian Revolution to the Six Day War. London: Frank Cass, 2003.
Murinson Alexander. Turkey’s Entente with Israel and Azerbaijan: State identity and Security in the Middle East and Caucasus. London-New York, Routledge, 2010.
Nachmani, Amikam. Turkey: facing a new millennium Coping with intertwined conflicts. Manchester and New York: Manchester University Press, 2003.
Özcan, Gencer. “Mavi Marmara Bunalımında Sonun Başlangıcına Doğru”, Ortadoğu Analiz 2, Sayı: 21 (Eylül 2010): 29-38.
Özcan, Gencer. “Türkiye-İsrail İlişkileri 50. Yılına Girerken”. içinde Türk Dış Politikasının Analizi, der. Faruk Sönmezoğlu, 159-177. İstanbul, Der Yayınları, 2001.
Rjoob, Ahmed A. “The Impact of Israeli Occupation on the Conservation of Cultural Heritage Sites in the Occupied Palestinian Territories: The Case of 'Salvage Excavations' “Conservation and Management of Archaeological Sites 11, Nos: 3-4, (2009): 214-23.
Said, Edward. Filistin’in Sorunu. Çev. Alev Alatlı. İstanbul: Pınar Yayınları, 1985.
Shikaki, Khalil. “The Peace Process, National Reconstruction, and the Transition to Democracy in Palestine”, Journal of Palestine Studies 25, No. 2 (Winter 1996): 5-20.
Singer, Max, “Moral Standards Under Pressure: The Israeli Army and the Intifada”, Ethics & International Affairs, Vol.4, March 1990, pp. 135-143
Sırım, Veli. “Türkiye-Ortadoğu Ülkeleri Arasındaki İlişkilerde Filistin Meselesinin Yeri”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7, Sayı:1 (2019): 355–374.
Smith, Ron J. “Graduated incarceration: The Israeli occupation in subaltern geopolitical perspective”. Geoforum 42, Issue: 3 (June 2011): 316-328.
Soysal, İsmail. Türkiye’nin Uluslararası Siyasal Bağıtları (1945-1990). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1991.
Şenel, Burak. “İsrail Devleti’nin Kuruluşunda Türkiye’nin İsrail’i Tanıma Süreci”. Akademik Ortadoğu 9, Sayı: 1 (2014): 157-178.
T.C. Dışişleri Bakanlığı Açıklaması, İşgal Altındaki Golan Tepeleri Üzerindeki İsrail Egemenliğinin ABD Yönetimi Tarafından Tanınma Kararı Hk., No: 77, 25 Mart 2019.
Tavlaş, Nezih. “Türk-İsrail Güvenlik ve İstihbarat İlişkileri”. Avrasya Dosyası 1, Sayı: 3 (Sonbahar 1994): 5-31.
Terril, W. Andrew. “Low Intensity Conflict in Southern Lebanon: Lessons and Dynamics of the Israeli-Shi'ite War, Conflict Quarterly. Journal of Conflict Studies VII, No. 3 (Summer 1987): 22-35.
Thawaba, Salem. “Building and planning regulations under Israeli colonial power: a critical study from Palestine”. Planning Perspectives 34, No: 1 (2019): 133-146.
Ünay, Sadık. Kalkınmacı Modernlik Küresel Ekonomi Politik ve Türkiye. İstanbul: Küre Yayınları, 2013.
Yavuz, M. Hakan. “İkicilik (Duality): Türk-Arap İlişkileri ve Filistin Sorunu”. içinde Türk Dış Politikası’nın Analizi, (der.) Faruk Sönmezoğlu, 567-582. İstanbul: Der Yayınları, 1998.
Yılmaz, Türel. “Ortadoğu ile İlişkiler”. içinde Türk Dış Politikası (1919-1912), der. Haydar Çakmak, 635-642. Ankara: Platin Yayınları, 2008.
“Erdoğan paneli terk etti”, Milliyet, 29 Ocak 2009.
“Hükümetimiz İsrail’i resmen tanımaya karar verdi”, Cumhuriyet, 29 Mart 1949.
“İsrail’le ‘alçak koltuk’ krizi”, Milliyet, 13 Ocak 2010.
“İsrail ile ‘soykırım’ krizi”, Hürriyet, 6 Nisan 2002.
“Sezer: ‘Ortadoğu’da barış BM kararları uygulanırsa sağlanır’”, Hürriyet, 25 Ekim 2000.

Toplam 60 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Bölüm	ARAŞTIRMA MAKALELERİ
Yazarlar	Fatma Sarıaslan 0000-0002-9295-6477
Yayımlanma Tarihi	31 Aralık 2019
Gönderilme Tarihi	11 Eylül 2019
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2019 Sayı: 6

Kaynak Göster

Chicago	Sarıaslan, Fatma. “İsrail-Filistin Sorunu ve Türkiye: Bir Denge Siyaseti”. Filistin Araştırmaları Dergisi, sy. 6 (Aralık 2019): 1-32. https://doi.org/10.34230/fiad.618731.