Abstract
Ortadoğu’nun en önemli sorunlarından olan ve halen daha çözüm bulunamayan Filistin-İsrail sorununda, Osmanlı Devleti’nin çöküşüyle beraber, 20. Yüzyılın başlarından itibaren önemli gelişmeler yaşandı. Balfour Deklarasyonu ve İngiliz manda yönetimi döneminde bölgeye yönelik artan Yahudi göçleri zamanla Arap ve Yahudiler arasında çatışmaya evrildi. Özellikle de İkinci Dünya Savaşı sonrası ABD’nin de Yahudiler lehine meseleye dahil oluşu dengeleri Yahudiler lehine değiştirdi. Bu dönemde bölgeye gönderilen komisyonlar, komisyonların hazırladığı raporlar, İngilizlerin izlediği politika ve Araplarla Yahudilerin bu süreçteki tavırları dünyanın farklı bölgelerindeki Türk diplomatları tarafından Türk Dışişleri Bakanlığı’na rapor olarak gönderiliyordu. Savaş sonrası dönemde, Filistin meselesindeki çözümsüzlük nedeniyle İngiltere konuyu 1947’de BM’ye taşıma kararı aldı ve aynı yıl içerisinde BM Filistin’in Araplar ve Yahudiler arasında taksim edilmesini kararlaştırdı. Türkiye içinde bulunduğu hassas dengeler nedeniyle süreci yakında takip etti. Avrupa ülkeleri ve BM daimi temsilciliğinden gelen raporlardan da yararlanarak politika belirlemeye çalıştı. Bir taraftan Sovyet tehdidi nedeniyle ABD ve İngiltere politikalarına muhalif olmamaya çalışırken, diğer taraftan da Arapların gücendirilmemesi amaçlanıyordu. Bu çalışmada, Filistin’in taksim sürecinde BM’de yaşananlar, Yahudi ve Arapların komisyonlarda dile getirdiği iddialar, özellikle batılı büyük devletlerin tavrı ve Türkiye’nin taksim tartışmaları sürecinde pozisyonu, Dışişleri Bakanlığı arşivlerinde bulunan Türk diplomatlarının raporlarına dayanılarak ortaya konulmaya çalışıldı. Son olarak, taksim kararının BM’de onaylanmasının ardından Filistin’de yaşanan gelişmeler ve Arap-Yahudi çatışmaları da Kudüs konsolosluğundan gelen rapor ve telgraflar doğrultusunda çalışmaya eklendi.
References
- Genelkurmay Başkanlığı Askerî Tarih Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi (ATASE), İkinci Dünya Harbi Kataloğu, ATASE, İDH, K.9, G.030, B.20-51.
- Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (DBTDA), Fon Kodu: 522- Kutu: 2775- Gömlek: 23335- Sıra: 2. DBTDA, 522-2773-21785-1. DBTDA, 522-2703-22424-1. DBTDA, 522-2685-23267-1. DBTDA, 522-2685-22288-1. DBTDA, 522-2685-22287-1. DBTDA, 522-2685-21626-1. DBTDA, 522-2203-22413-1. DBTDA, 522-2776-23507-2. DBTDA, 522-2776-23517-1. DBTDA, 522-2850-20481-1. DBTDA, 538-2800-20397-10. DBTDA, 522-2773-21781-1. DBTDA, 522-2773-21780-1. DBTDA, 522-2784-23366-6. DBTDA, 522-277423437-1. DBTDA, 522-2850-22286-1. DBTDA, 522-2775-23335-1. DBTDA, 522-2703-22411-3. DBTDA, 522-2775-23333-1. DBTDA, 522-2775-23349-3. DBTDA, 522-2850-22369-1. DBTDA, 522-2850-22276-1. DBTDA, 522-2850-22369-4. DBTDA, 522-2774-23429-7. DBTDA, 522-2774-23429-6. DBTDA, 522-2775-23349-2. DBTDA, 522-2775-23344-1 DBTDA, 522-2775-23336-1.
- Armaoğlu, Fahir. Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1948-1988), Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları, 1991.
- Yiğit, A. Ata, “Filistin Meselesinin Kronikleşmesi (1918-1948)”. Türk Dünyası Araştırmaları, no: 123, (2019): 391-414.
- Baş, Arda. “Filistin Uzlaştırma Komisyonu ve Türkiye,” Tarih Dergisi, no. 69 (2019): 135-168.
- Duran, Mehmet Ali. “Filistin’de Yaşanan Arap-Yahudi Çatışmaları Özelinde Peel Komisyonu Kararları ve Arapların Türkiye’den Beklentileri (1929-1939).” Filistin Araştırmaları Dergisi, no. 10 (2021): 57-80.
- Erhan Çağrı - Kürkçüoğlu Ömer, “Filistin Sorunu,” Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (1919-1980), ed. Baskın Oran, 635-641. İstanbul: İletişim Yayınları, 2005.
- Fildiş, T., Ayşe. “Birleşmiş Milletler’in Taksim Kararı ve İsrail Devleti’nin Yaratılışı,” Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, no. 14 (2012): 337-348.
- Gürün, Kamuran. Dış İlişkiler ve Türk Dış politikası (1939’dan Günümüze Kadar), Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1983.
- Kasalak, Kadir. “İngilizlerin Filistin Politikası ve Filistin Mandası.”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, no. 25 (2016): 66-78,
- Önal, Tekin. “Sykes-Picot Antlaşması’ndan İsrail’in Kuruluşuna Kadar Filistin Meselesi,” Tarih Okulu Dergisi, no. 13, (2020): 246-265.
- Papuççular, Hazal. “Londra’dan Kudüs’e: Filistin’de İngiliz İdaresinin Ulusal ve Uluslararası Dinamikleri, ”Tarih İle Mit Arasında Kudüs, ed. Mensur Akgün, 21-56. İstanbul: Kopernik Kitap, 2020.
- Sarıaslan, Fatma. Filistin Sorunu ve Türkiye: Bir Denge Siyaseti, Filistin Araştırmaları Dergisi, no. 6 (2019): 1-32. Stratejik Düşünce Enstitüsü, Analiz, Türkiye İsrail İlişkileri, Ankara: 2011.
- T.C. Dışişleri Bakanlığı Diplomatik Arşiv Dairesi Başkanlığı, Türk Diplomatik Arşiv Belgelerinde Filistin (1922-1948), Editör Mehmet Erdoğan, Ankara: Matsa Basımevi, 2023.
- Topçu, İlyas. Diplomasi, Politika ve Değişen Dengeler Demokrat Parti Döneminde Türkiye-İsrail İlişkileri, İstanbul: İdeal Kültür Yayınevi, 2019.
- Yergin, Haluk. Mehmet Mercan, Abdullah Erol, “Türkiye-İsrail İlişkilerinin Ekonomi Politik Analizi,” Sosyal Bilimler Dergisi, no. 2 (2012): 153-163.
- Yılmaz, N., Ayhan ve Vahide Alagöz, “Birleşmiş Milletler’in Filistin Politikası,” Journal of Economics and Political Sciences, no. 3 (2023): 113-124.
- Yılmaz, Türel. “Türkiye-İsrail İlişkileri: Tarihten Günümüze,” Akademik Ortadoğu Dergisi, no. 1 (2010): 9-24.
Abstract
The Palestinian-Israeli conflict, which is one of the most important problems of the Middle East and which is still unresolved, has experienced significant developments since the beginning of the 20th century with the collapse of the Ottoman Empire. The Balfour Declaration and the increasing Jewish immigration to the region during the British mandate period evolved into a conflict between Arabs and Jews. Especially after the Second World War, the involvement of the United States in the issue in favor of the Jews changed the balance in favor of the Jews. During this period, Turkish diplomats stationed in various parts of the world submitted reports to the Turkish Ministry of Foreign Affairs. These reports detailed the commissions sent to the region, their findings, the policies pursued by the British, and the attitudes of Arabs and Jews throughout the process. In the post-war period, due to the lack of a solution to the Palestine issue, Britain decided to bring the issue to the UN in 1947 and in the same year, the UN decided to partition Palestine between Arabs and Jews. Turkey closely monitored the process due to its delicate geopolitical position. It also sought to shape its policy by drawing on reports from European countries and its permanent representative to the UN. On the one hand, they tried not to oppose the policies of the US and Britain due to the Soviet threat, and on the other hand, they aimed not to offend the Arabs. In this study, what happened in the UN during the partition process of Palestine, the claims made by the Jews and Arabs in the commissions, the attitude of the Western powers and Turkey's position during the partition discussions were tried to be revealed based on the reports of Turkish diplomats in the archives of the Ministry of Foreign Affairs. Finally, the developments in Palestine and the Arab-Jewish conflicts following the approval of the partition resolution at the UN are also included in the study in line with the reports and telegrams from the Jerusalem consulate.
References
- Genelkurmay Başkanlığı Askerî Tarih Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi (ATASE), İkinci Dünya Harbi Kataloğu, ATASE, İDH, K.9, G.030, B.20-51.
- Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (DBTDA), Fon Kodu: 522- Kutu: 2775- Gömlek: 23335- Sıra: 2. DBTDA, 522-2773-21785-1. DBTDA, 522-2703-22424-1. DBTDA, 522-2685-23267-1. DBTDA, 522-2685-22288-1. DBTDA, 522-2685-22287-1. DBTDA, 522-2685-21626-1. DBTDA, 522-2203-22413-1. DBTDA, 522-2776-23507-2. DBTDA, 522-2776-23517-1. DBTDA, 522-2850-20481-1. DBTDA, 538-2800-20397-10. DBTDA, 522-2773-21781-1. DBTDA, 522-2773-21780-1. DBTDA, 522-2784-23366-6. DBTDA, 522-277423437-1. DBTDA, 522-2850-22286-1. DBTDA, 522-2775-23335-1. DBTDA, 522-2703-22411-3. DBTDA, 522-2775-23333-1. DBTDA, 522-2775-23349-3. DBTDA, 522-2850-22369-1. DBTDA, 522-2850-22276-1. DBTDA, 522-2850-22369-4. DBTDA, 522-2774-23429-7. DBTDA, 522-2774-23429-6. DBTDA, 522-2775-23349-2. DBTDA, 522-2775-23344-1 DBTDA, 522-2775-23336-1.
- Armaoğlu, Fahir. Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1948-1988), Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları, 1991.
- Yiğit, A. Ata, “Filistin Meselesinin Kronikleşmesi (1918-1948)”. Türk Dünyası Araştırmaları, no: 123, (2019): 391-414.
- Baş, Arda. “Filistin Uzlaştırma Komisyonu ve Türkiye,” Tarih Dergisi, no. 69 (2019): 135-168.
- Duran, Mehmet Ali. “Filistin’de Yaşanan Arap-Yahudi Çatışmaları Özelinde Peel Komisyonu Kararları ve Arapların Türkiye’den Beklentileri (1929-1939).” Filistin Araştırmaları Dergisi, no. 10 (2021): 57-80.
- Erhan Çağrı - Kürkçüoğlu Ömer, “Filistin Sorunu,” Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (1919-1980), ed. Baskın Oran, 635-641. İstanbul: İletişim Yayınları, 2005.
- Fildiş, T., Ayşe. “Birleşmiş Milletler’in Taksim Kararı ve İsrail Devleti’nin Yaratılışı,” Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, no. 14 (2012): 337-348.
- Gürün, Kamuran. Dış İlişkiler ve Türk Dış politikası (1939’dan Günümüze Kadar), Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1983.
- Kasalak, Kadir. “İngilizlerin Filistin Politikası ve Filistin Mandası.”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, no. 25 (2016): 66-78,
- Önal, Tekin. “Sykes-Picot Antlaşması’ndan İsrail’in Kuruluşuna Kadar Filistin Meselesi,” Tarih Okulu Dergisi, no. 13, (2020): 246-265.
- Papuççular, Hazal. “Londra’dan Kudüs’e: Filistin’de İngiliz İdaresinin Ulusal ve Uluslararası Dinamikleri, ”Tarih İle Mit Arasında Kudüs, ed. Mensur Akgün, 21-56. İstanbul: Kopernik Kitap, 2020.
- Sarıaslan, Fatma. Filistin Sorunu ve Türkiye: Bir Denge Siyaseti, Filistin Araştırmaları Dergisi, no. 6 (2019): 1-32. Stratejik Düşünce Enstitüsü, Analiz, Türkiye İsrail İlişkileri, Ankara: 2011.
- T.C. Dışişleri Bakanlığı Diplomatik Arşiv Dairesi Başkanlığı, Türk Diplomatik Arşiv Belgelerinde Filistin (1922-1948), Editör Mehmet Erdoğan, Ankara: Matsa Basımevi, 2023.
- Topçu, İlyas. Diplomasi, Politika ve Değişen Dengeler Demokrat Parti Döneminde Türkiye-İsrail İlişkileri, İstanbul: İdeal Kültür Yayınevi, 2019.
- Yergin, Haluk. Mehmet Mercan, Abdullah Erol, “Türkiye-İsrail İlişkilerinin Ekonomi Politik Analizi,” Sosyal Bilimler Dergisi, no. 2 (2012): 153-163.
- Yılmaz, N., Ayhan ve Vahide Alagöz, “Birleşmiş Milletler’in Filistin Politikası,” Journal of Economics and Political Sciences, no. 3 (2023): 113-124.
- Yılmaz, Türel. “Türkiye-İsrail İlişkileri: Tarihten Günümüze,” Akademik Ortadoğu Dergisi, no. 1 (2010): 9-24.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Political History (Other) |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Submission Date | March 3, 2025 |
| Acceptance Date | December 22, 2025 |
| Publication Date | December 31, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: 18 |
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License. Click for more information.
Indexes / Databases: SCOPUS| EBSCO| INDEX ISLAMICUS| MLA | INDEX COPERNICUS | CEEOL | SCIENTIFIC INDEXING | DRJI | İSAM | ASOS İNDEKS
Filistin Araştırmaları Dergisi- FAD
[Bulletin of Palestine Studies]
[כתב העת ללימודים פלסטיניים]
[مجلة دراسات فلسطينية ]
ISSN: 2587-2532
E-ISSN 2587-1862