Öz
Birinci Dünya Savaşı sonunda yeni bir denge oluşturulmaya çalışılmış, Türkiye de Lozan Antlaşması ile yeni kurulan düzen içinde kendine bir yer edinmiştir. Türkiye, Lozan Antlaşması sonrasındaki yaklaşık yedi yılı, bu antlaşmanın etkisinde geçirirken, Mustafa Kemal Atatürk’ün barışçıl dış politikası sayesinde son kalan pürüzleri de ortadan kaldırmayı başarmıştır. Bu pürüzlerden en önemlilerinden biri olan Türkiye-Irak sınırı sorunu, başka bir deyişle Musul sorunu, 1925 ve 1926 yıllarına damga vurmuştur.
Benito Mussolini, yayılmacı politikası çerçevesinde 1925 yılında On İki Ada üzerinden Anadolu ile ilgili planlar yaparken, aynı dönemde Yunanistan’da gerçekleştirdiği askeri müdahale ile iktidarı ele geçiren ve Türk düşmanlığı ile bilinen General Theodoros Panagalos da Mussolini ile iş birliği yaparak Anadolu üzerindeki emellerini gerçekleştirmek için fırsat kollamıştır. Bu durum, İngiltere’nin de Türkiye’nin elini zayıflatmak için bu iki ülkeye destek vermesiyle bir gerilim haline dönüşmüştür.
Bu çalışmada Yunan ve İngiliz kaynakları çerçevesinde Ege’de beliren tehdit ile Yunanistan, İtalya ve İngiltere’nin Türkiye karşısında takındığı tutum analiz edilecektir.
Anahtar Kelimeler
İngiltere İzmir Mussolini Musul Sorunu On İki Ada Pangalos Türkiye Yunan-İtalyan
Destekleyen Kurum
YOK
Proje Numarası
YOK
Teşekkür
YOK
Kaynakça
- Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA) google scholar
- Dimokratia google scholar
- Ethnikos Kiriks google scholar
- Ethnos google scholar
- İ Apogevmatini google scholar
- Tevhid-i Efkâr google scholar
- The Times google scholar
- Vradini google scholar
- Akyılmaz, Gül: Siyasi Tarih, Seçkin Yayınları, Ankara, 2015. google scholar
- Andrew, Croizer J.: The Causes Of The Second World War, Blackwell Publishers, 1997. google scholar
- Arheion Theodoru Pangalu, Tomos Defteros, 1925-1952, Kedros, 1974. google scholar
- Armaoğlu, Fahir: 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınları, İstanbul, 2010. google scholar
- Barlas, Dilek: “Friends or Foes Diplomatic Relations between Italy and Turkey 1923- 1926”, Middle East Studies, 36, 2004, s. 231-252. google scholar
- Baş, Mehmet Fatih: “Savaş Oyunlarının Tarihi ve Kullanımı Üzerine Bir İnceleme”, Türk Savaş Çalışmaları Dergisi, No. 2, 2020, s. 118-149. google scholar
- Bilgiç, Bestami S.: “Atatürk Döneminde Türkiye-Yunanistan İlişkileri, 1923-1938”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Yıl 2015, C. 31, S. 91, s. 1-8. google scholar
- Burgwyn, H. James: Italian Foreign Policy in the Interwar Period 1918-1940, Westport, Connecticut, London, 1997. google scholar
- Cebesoy, Ali Fuat: Siyasi Hatıralar, C. II, Temel Yayınları, İstanbul, 2002. google scholar
- Çelebi, Mevlüt: Türk-İtalyan Siyasi İlişkileri (1923-1939), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2020. google scholar
- Dafnis, Grigorios: İ Ellas Metaksi Dio Polemon 1923-1940, Tomos Protos, Ekdosis Kaktos, Athina. google scholar
- Edwars, Peter: Chamberlain-Mussolini Meetings, The Historical Journal, Vol. 14, No. 1, s. 153-164. google scholar
- Erdem, Nilüfer: “Yunan Tarihçilerinin Gözüyle 1930 Türk-Yunan Dostluk Antlaşması ve Venizelos’un Bu Sürece Katkıları”, Muğla Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), S. 23, Güz 2009, s. 93-128. google scholar
- Fırat, Melek: “Yunanistan’la İlişkiler”, Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, ed. Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003, s. 325-356. google scholar
- Gatopulos, D.: Andreas Mihalakopulos Prothipourgos Stenos Sinergatis tou Eleftheriou Venizelu, Eteria Meletis İstorias, Athina, 2000. google scholar
- Hatziantoniou, Kosta; Theodoros Pangalos Istoriki Viografia, İolkos, Athina, 2004. google scholar
- Hayta, Necdet: “Rodos ile Oniki Ada’nın İtalyanlar Tarafından İşgali ve İşgalden Sonra Adaların Durumu (1912-1918)”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 5, 1994, s. 131-144. google scholar
- İnönü, İsmet: Hatıralar, C. II, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 1985. google scholar
- Kazım Karabekir: Paşaların Kavgası, 6. Baskı, Emre Yayınları, İstanbul, 2005. google scholar
- Klapsis, Antonis: “Attempting to Rivise the Treaty of Lausanne: Greek Foreign Policy and Italy During the Pangalos Dictatorship 1925-1926”, Diplomacy & Statecraft, 25:2, s. 240-259. google scholar
- Kodal, Tahir: “Türk Dış Politikasında Musul (1922-1926)”, ed. Alpaslan Demir, Tuba Kalkan, Eralp Erdoğan, Prof. Dr. Eşref Buharalı’ya Armağan Türk Tarihine Dair Yazılar II, Gece Kitaplığı, Ankara, 2017, s.187- 245. google scholar
- Kurtulan, Ali İhsan: Cumhuriyetin İlk Yıllarında Mustafa Kemal Atatürk’ün Katıldığı Harp Oyunları ve Askeri Manevralar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın, 2010. google scholar
- Küçük, Cevdet: “On İki Ada”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), C. 33, s. 353-355. google scholar
- Markezinis, Spiros V: Politiki İstoria tis Neoteras Ellados, Seira B, Sighronis Ellas, Papiros, Athinai, 1973. google scholar
- Papuççular, Hazal: Türkiye ve Oniki Ada, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2020. google scholar
- Psomiades, Henry J.: “The Diplomacy of Theodoros Pangalos 1925-1926”, Balkan Studies, Vol. 13, No. 1, 1972, s. 1-16. google scholar
- Soysal, İsmail: Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları, C. I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2000. google scholar
- Şahin, İsmail, Müezzinoğlu, Ersin: “Lokarno ve Musul Kıskacında Türk Dış Politikası”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, C. 5, S. 4, 2016, s. 641-676. google scholar
- Tağmat, Çağla D.: “Trablusgarp Savaşı’ndan Lozan Antlaşması’na On İki Ada Konusunda (Gizli) Görüşmeler”, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, C. 28/1, İstanbul, 2018, s. 139-161. google scholar
- Tağmat, Çağla D.: Lozan Konferansı’nda Yunan Diplomasisi, Libra Yayınları, İstanbul, 2018. google scholar
- Uzgel İlhan, Kürkçüoğlu Ömer: “Batı Avrupa’yla İlişkiler”, ed. Baskın Oran, Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003, s. 139-153. google scholar
- Üçarol, Rifat: Siyasi Tarih 1789-2012, 3. Basım, Der Yayınları, İstanbul, 1995. google scholar
- Ülman, Haluk: Birinci Dünya Savaşı’na Giden Yol ve Savaş, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1973. google scholar
- Yazıcı, Nevin: Petrol Çerçevesinde Musul Sorunu (1926-1955), Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2016. google scholar
- Klapsis, Antonis: “Greek Diplomacy Towards Fascist Italy 1922-1940”, (Çevrimiçi), s. 294. http://hephaestus.nup.ac.cy/bitstream/handle/11728/7395/GreekDiplomacy. pdf?sequence=2&isAllowed=y, 09.02.2023. google scholar
Öz
The attempt was made to create a new balance at the end of World War I, and Türkiye gained a place in the newly established order through the Treaty of Lausanne. While spending about seven years afterward under the influence of this treaty, Türkiye succeeded in eliminating the last remaining problems thanks to Mustafa Kemal Atatürk’s peaceful foreign policy. As one of the most significant of these problems, the Türkiye-Iraq border issue (i.e., the Mosul question) left its mark in 1925 and 1926.
While Benito Mussolini was making plans for Anatolia over the Dodecanese Islands in 1925 within the framework of his expansionist policy, General Theodoros Panagalos, who had seized power with the military intervention he carried out in Greece during the same period and was known for his hostility towards Turks, also waited for an opportunity to realize his ambitions in Anatolia by collaborating with Mussolini. This situation turned into a tension, as Britain supported these two countries to weaken Türkiye’s hand.
This study will analyze the threat in the Aegean and the attitudes of Greece, Italy, and Britain towards Türkiye within the framework of Greek and British sources.
Anahtar Kelimeler
Britain İzmir Mussolini Mosul Question Dodecanese Pangalos Türkiye Greek-Italian
Proje Numarası
YOK
Kaynakça
- Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA) google scholar
- Dimokratia google scholar
- Ethnikos Kiriks google scholar
- Ethnos google scholar
- İ Apogevmatini google scholar
- Tevhid-i Efkâr google scholar
- The Times google scholar
- Vradini google scholar
- Akyılmaz, Gül: Siyasi Tarih, Seçkin Yayınları, Ankara, 2015. google scholar
- Andrew, Croizer J.: The Causes Of The Second World War, Blackwell Publishers, 1997. google scholar
- Arheion Theodoru Pangalu, Tomos Defteros, 1925-1952, Kedros, 1974. google scholar
- Armaoğlu, Fahir: 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınları, İstanbul, 2010. google scholar
- Barlas, Dilek: “Friends or Foes Diplomatic Relations between Italy and Turkey 1923- 1926”, Middle East Studies, 36, 2004, s. 231-252. google scholar
- Baş, Mehmet Fatih: “Savaş Oyunlarının Tarihi ve Kullanımı Üzerine Bir İnceleme”, Türk Savaş Çalışmaları Dergisi, No. 2, 2020, s. 118-149. google scholar
- Bilgiç, Bestami S.: “Atatürk Döneminde Türkiye-Yunanistan İlişkileri, 1923-1938”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Yıl 2015, C. 31, S. 91, s. 1-8. google scholar
- Burgwyn, H. James: Italian Foreign Policy in the Interwar Period 1918-1940, Westport, Connecticut, London, 1997. google scholar
- Cebesoy, Ali Fuat: Siyasi Hatıralar, C. II, Temel Yayınları, İstanbul, 2002. google scholar
- Çelebi, Mevlüt: Türk-İtalyan Siyasi İlişkileri (1923-1939), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2020. google scholar
- Dafnis, Grigorios: İ Ellas Metaksi Dio Polemon 1923-1940, Tomos Protos, Ekdosis Kaktos, Athina. google scholar
- Edwars, Peter: Chamberlain-Mussolini Meetings, The Historical Journal, Vol. 14, No. 1, s. 153-164. google scholar
- Erdem, Nilüfer: “Yunan Tarihçilerinin Gözüyle 1930 Türk-Yunan Dostluk Antlaşması ve Venizelos’un Bu Sürece Katkıları”, Muğla Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), S. 23, Güz 2009, s. 93-128. google scholar
- Fırat, Melek: “Yunanistan’la İlişkiler”, Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, ed. Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003, s. 325-356. google scholar
- Gatopulos, D.: Andreas Mihalakopulos Prothipourgos Stenos Sinergatis tou Eleftheriou Venizelu, Eteria Meletis İstorias, Athina, 2000. google scholar
- Hatziantoniou, Kosta; Theodoros Pangalos Istoriki Viografia, İolkos, Athina, 2004. google scholar
- Hayta, Necdet: “Rodos ile Oniki Ada’nın İtalyanlar Tarafından İşgali ve İşgalden Sonra Adaların Durumu (1912-1918)”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 5, 1994, s. 131-144. google scholar
- İnönü, İsmet: Hatıralar, C. II, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 1985. google scholar
- Kazım Karabekir: Paşaların Kavgası, 6. Baskı, Emre Yayınları, İstanbul, 2005. google scholar
- Klapsis, Antonis: “Attempting to Rivise the Treaty of Lausanne: Greek Foreign Policy and Italy During the Pangalos Dictatorship 1925-1926”, Diplomacy & Statecraft, 25:2, s. 240-259. google scholar
- Kodal, Tahir: “Türk Dış Politikasında Musul (1922-1926)”, ed. Alpaslan Demir, Tuba Kalkan, Eralp Erdoğan, Prof. Dr. Eşref Buharalı’ya Armağan Türk Tarihine Dair Yazılar II, Gece Kitaplığı, Ankara, 2017, s.187- 245. google scholar
- Kurtulan, Ali İhsan: Cumhuriyetin İlk Yıllarında Mustafa Kemal Atatürk’ün Katıldığı Harp Oyunları ve Askeri Manevralar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın, 2010. google scholar
- Küçük, Cevdet: “On İki Ada”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), C. 33, s. 353-355. google scholar
- Markezinis, Spiros V: Politiki İstoria tis Neoteras Ellados, Seira B, Sighronis Ellas, Papiros, Athinai, 1973. google scholar
- Papuççular, Hazal: Türkiye ve Oniki Ada, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2020. google scholar
- Psomiades, Henry J.: “The Diplomacy of Theodoros Pangalos 1925-1926”, Balkan Studies, Vol. 13, No. 1, 1972, s. 1-16. google scholar
- Soysal, İsmail: Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları, C. I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2000. google scholar
- Şahin, İsmail, Müezzinoğlu, Ersin: “Lokarno ve Musul Kıskacında Türk Dış Politikası”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, C. 5, S. 4, 2016, s. 641-676. google scholar
- Tağmat, Çağla D.: “Trablusgarp Savaşı’ndan Lozan Antlaşması’na On İki Ada Konusunda (Gizli) Görüşmeler”, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, C. 28/1, İstanbul, 2018, s. 139-161. google scholar
- Tağmat, Çağla D.: Lozan Konferansı’nda Yunan Diplomasisi, Libra Yayınları, İstanbul, 2018. google scholar
- Uzgel İlhan, Kürkçüoğlu Ömer: “Batı Avrupa’yla İlişkiler”, ed. Baskın Oran, Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003, s. 139-153. google scholar
- Üçarol, Rifat: Siyasi Tarih 1789-2012, 3. Basım, Der Yayınları, İstanbul, 1995. google scholar
- Ülman, Haluk: Birinci Dünya Savaşı’na Giden Yol ve Savaş, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1973. google scholar
- Yazıcı, Nevin: Petrol Çerçevesinde Musul Sorunu (1926-1955), Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2016. google scholar
- Klapsis, Antonis: “Greek Diplomacy Towards Fascist Italy 1922-1940”, (Çevrimiçi), s. 294. http://hephaestus.nup.ac.cy/bitstream/handle/11728/7395/GreekDiplomacy. pdf?sequence=2&isAllowed=y, 09.02.2023. google scholar
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Genel Türk Tarihi (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | YOK |
| Yayımlanma Tarihi | 5 Ocak 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Sayı: 44 |
