Filistin Cephesinde Türk ve İngiliz Ordularındaki Askerin Günlük İstihkakı: Tayınat-ı Yevmiye – Rasyon Karşılaştırması
Öz
Orduların silah ve mühimmat yanında en önemli ihtiyaçlarından biri yiyecektir. Bu konunun daha iyi anlaşılması için bir askerin günlük istihkakın ne olduğunu anlamak önem kazanmaktadır. Askere verilecek günlük istihkakın temininde kullanılan yerinden tedarik yönteminin sivil nüfus üzerinde yarattığı etki sonucunda halkın erzak tüketimini de kontrol altına almak zorunluluğu oluşmuştur. Bu nedenle bazı yiyecek maddelerinin tüketimi kontrol altına alınarak özellikle büyük şehirlerde halkın da günlük tüketeceği erzak miktarı belirlenmiştir. Erzak temininin yetersiz kaldığı bazı bölgelerde Ordular sivil nüfusa yardımcı olmak zorunda kalmıştır.
Bugüne kadar yerli ve yabancı literatürde günlük istihkak konusunda çok fazla araştırma olmadığı görülmektedir. Bu yazıda Birinci Dünya Savaşında özellikle Türk askerinin günlük istihkakı belirlenmeye çalışılmıştır. Osmanlı arşiv belgeleri ile İngiliz arşiv belgeleri karşılaştırılarak Filistin Cephesinde yaşanan durum anlaşılmaya çalışılmıştır. İngiliz arşivindeki raporların incelenmesi esnasında İngiliz askeri yanında müttefik Alman askerinin günlük istihkakı ile ilgili bilgilere de ulaşılmıştır. Bu sayede iki ordunun günlük istihkakını karşılaştırmak imkânı oluşmuştur.
Günlük istihkak için üç öğün yemekte kullanılacak ekmek, et, sebze, meyve ve tuz/baharat gramajlarıyla belirlenmiş, ayrıca ikame malzemeler de tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Birinci Dünya Savaşı Osmanlı Askeri İngiliz Askeri Alman Askeri Tayın Rasyon Filistin Cephesi
Kaynakça
- Belgeler İngiliz Arşivi Foreign Office (FO) 141-456 Political and Economic İntelligence Summary(Enemy Territory)
- Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi (ATASE)
- Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi (ATASE), Birinci Dünya Harbi Kataloğu (BDH), Kutu(K): 555, Fihrist(F): 150, Gömlek(G): 2157-005-005.
- ATASE, BDH, K: 1252, F: 489, G: 7-1a. ATASE, BDH, K: 1252, F: 489, G: 14-1a ATASE, BDH, K: 1252, F: 489, G: 14-2 ATASE, BDH, K: 1265, F: 557, G: 16. ATASE, BDH, K: 1318, K: 762, F: 7-1.
- Kitaplar Akbay, Cemal, Osmanlı İmparatorluğu’nun Siyasi ve Askeri Hazırlıkları İle Harbe Girişi, 2. Baskı, ATASE Yay., Ankara, 2014
- Aydın, Erdoğan, Osmanlı’nın Son Savaşı (Turan Hayalinden Sevr’e), Literatür Yay., İstanbul, 2012
- Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı tarihi, Cilt III 1914-1918 Genel Savaşı, Kısım IV Savaşın sonu, TTK Yay., 1983
- Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi Sina-Filistin Cephesi, IV ncü Cilt 2 nci Kısım, ATASE Yay., Ankara, 1986
- Cemal Paşa, Anılarım, 1913-1922, (Haz. Fahri Parin), Paraf Yay., İstanbul, 2010
- Erden, Ali Fuat, Birinci Dünya Harbi’nde Suriye Hatıraları, İş Bankası Yay., İstanbul, 2003
- Erickson, Edward J., 1. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusu, Çanakkale, Kutü’l-Amare, Gazze ve Megiddo Muharebeleri, İş Bankası Yay., İstanbul, 2009
- Erkan-ı Harbiye Binbaşısı Vecihi, Filistin Ricatı, Matbaa-i Askeriye, Dersaadet, 1337
- Fraser, T. G., Andrew Mango, Robert McNamara, Modern Ortadoğu’nun Kuruluşu, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2011
- Friedman, Isaiah, British Pan-Arab Policy, 1915–1922 A Critical Appraisal, Routledge, New York, 2017
- Gyllenbok, Jan, Encyclopaedia of Historical Metrology, Weights, and Measures, Volume 3, Springer International Publishing_Birkhäuser, 2018
- Hinz, Walter, İslamda Ölçü Sistemleri, Marmara Üni. Yay., İstanbul, 1990.
- Hornby, A. S., Oxford Advence Learner’s Dictionary of Current English, Oxford University Press, London, 1974.
- Hornby, A. S., Oxford Advence Learner’s Dictionary of Current English, Fifth Edition, Oxford University Press, London, 1995.
- Hutchison, Robert, Food and the Principles of Dietetics, Fourth Edition, William Wood and Company, New York, 1916
- Kabacalı, Alpay, Cemal Paşa, Hatıralar (Bahriye Nazırı ve 4. Ordu Kumandanı), İş Bankası yay., İstanbul, 2001
- Kedourie, Elie, In the Anglo-Arab Labyrinth The McMahon-Husayn Correspondence and Its Interpretations 1914-1939, Routledge, New York, 2014.
- Köstüklü, Nuri, Vatan Savunmasında Mevlevihaneler (Balkan Savaşlarından Milli Mücadeleye), ATAM yay., Ankara 2010
- Lieshout, Robert H., The British and the Middle East The Arab Question, 1914–1919, london-New York, I.B.Tauris, 2016
- Lugat-ı Tıb, Fransızcadan Tercüme, Cemiyet-i Tıbbiye-i Osmaniye, İstanbul, 19 Ağustos 1316, 6 Cumadelevvel 1318
- Lugat-ı Tıbbiye, Mekteb-i Şahane-i Tıbbiye Matbaası, İstanbul, 2 Rebiülahir 1290, Massey, William Thomas, Allenby’s Final Triumph, Constable and Company LTD, London, 1920
- Mirliva Sedat (Korgeneral Ahmet Sedat Doğruer), Filistine Veda (Yıldırım Ordularının Bozgunu), Yeditepe Yay. İstanbul, 2009
- Montgomery, Rex, Thomas W. Conway, Arthur A. Spector, Biyokimya, Çev. Nilgün Altan, Palme yay., Ankara, 2000.
- Osborne, Eric W., Britain's Economic Blockade of Germany, 1914-1919, Routledge, London-New York, 2004
- Paris, Timothy J., In Defence of Britain's Middle Eastern Empire A Life of Sir Gilbert Clayton, Sussex Academic Press, Eastbourne, 2016
- Sanders, Liman Von, Türkiye’de Beş Yıl, Yeditepe yay., 3. Baskı, İstanbul, 2007
- Selek, Sabahattin, İsmet İnönü, Hatıralar, Bilgi Yay., Ankara, 2009
- Sheffy, Yigal, British Military Intelligence in the Palestine Campaign 1914-1918, Routledge, New York, 2013
- Tekâlif-i Harbiye Komisyonlarının Erzak Tedâriki Husûsundaki Vezâifine Dair Muvakkat Talimatnâmedir. Numro 1, 15 Ağustos 1330.
- Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, Osmanlı Devri, Birinci Dünya Savaşı, İdari Faaliyetler ve Lojistik, X ncu Cilt, Atase Yay., Ankara, 1985
- Ünal, Mehmet Ali, Osmanlı Tarih Sözlüğü, Paradigma yay., 2011
- Winter, Jay, Geoffrey Parker, Mary R. Habeck, Birinci Dünya Savaşı ve 20. Yüzyıl, Türkiye İş Bankası yay., İstanbul, 2012
- Yılmaz, Faruk, General Allenby'nin Hatıratı (Arap Ayaklanması ve Filistin'in Osmanlı'dan Kopuşu), İz Yay., İstanbul, 2013
- Makaleler-Bildiriler 1330 tarihli Askeri Tayınat ve Yem Kanun-u Muvakkatı, Düstur, II. Tertip, Cilt : 6, ss. 1286-1331
- Aslan, Esat, “Bir ABD İstihbarat Ajanının Gözünden Suriye’deki 4. Ordu ve Gazze Muharebeleri”, 1914’den 2014’e100’üncü Yılında Birinci Dünya Savaşını Anlamak, Uluslararası Sempozyum, İstanbul, 20-21 Kasım 2014,
- Clarke, Nic, John Cranfield, Kris Inwood, “Fighting Fit? Diet, Disease, and Disability in the Canadian Expeditionary Force, 1914–18”, War & Society, 33(2), 2014
- Çabuk, Mustafa, (2019), “İngiliz Belgelerine Göre İngiltere’nin Ortadoğu’daki İstihbarat Merkezi: Arap Büro(1916-1920)”, Belgi Dergisi, C.2, S.17, Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, Kış 2019/I, ss. 1130-1147
- Erdemir, Lokman, “I. Dünya Harbi’nin İstanbul’da Sosyal Hayata Etkisi”, Birinci Dünya Savaşında Osmanlı Devleti, (Ed. Ali Arslan, Mustafa Selçuk), Kitabevi Yay., 2015
- Ergin, Feridun, “Birinci Dünya Savaşında ve Atatürk Döneminde Fiyatlar ve Gelirler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt 3, Sayı 7, Kasım 1986
- Gölcü, Berfin Melikoğlu, Nigar Yerlikaya, “Birinci Dünya Savaşında Osmanlı Ordusunda Develer ve Develi Birliklere İlişkin Düzenlemeler”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 9, Sayı 47 Aralık 2016
- Hill, Neil, Fallowfield, Joanne, Price, Susan, & Wilson, Duncan, “Military nutrition: maintaining health and rebuilding injured tissue”, Philosophical transactions of the Royal Society of London, Series B, Biological sciences, 366(1562), 2011
- İnalcık, Halil, “Introduction to Ottoman Metrology”, Turcica, XV, 1984
- Karaköse, Hasan, “Birinci Dünya Savaşı Sırasında Hicaz’ın Zahire ve İaşe İhtiyacı”, Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, Cilt 5, Sayı 12, Temmuz 2018
- Karaköse, Hasan, “Birinci Dünya Savaşında Suriye İle Arabistan Cephesinde Ulaşım ve İâşe (Erzak)”, G. Ü. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 2000
- Kritchevsky, David, “Fats and Oils in Human Health”, Food Lipids: Chemistry, Nutrition and Biotechnology, (Eds. Casimir C. Akoh, David B. Min), Marcel Dekker, New York, 2002
- Onaran, Burak, “İki Dünya Savaşında Yemek ve Propaganda II, Mutfak Cephesi Neferi Ne Yemeli, Nasıl Beslenmeli”, Metro-Gastro, sayı.74, 2014
- Onaran, Burak, “Kara Safra ve Melankoli, Kalori ve İstatistik”, Metro-Gastro, sayı. 66, 2012
- Polat, Ü. Gülsüm, "Türk-Alman Propagandası Karşısında Arap Bürosu'nun Kuruluşu", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. C. XXVl, S: 76, Ankara 2010, s. 97- 131 .
- Üzen, İsmet, “Kanal Harekatı”, Birinci Dünya Savaşında Osmanlı Devleti, (Ed. Ali Arslan, Mustafa Selçuk), Kitabevi Yay., İstanbul, 2015
- Tezler Knox, Dennis Edward, The Development of British Policy in Palestine, 1917-1925, Sir Gilbert Clayton and The “New Eastern Question”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Michigan State University, 1971
- Presgrove, Barbara Anne, Britain and The Middle East, 1914-1921: A Study in Personel Policy-Making, Yayımlanmamış Doktora Tezi, The Florida State University, 1979
- Scoville, Shelia Ann, British Logistical Support to the Hashemites of Hejaz: Taif to Maan 1916-1918, Yayımlanmamış Doktora Tezi, University of California, Los Angeles, 1982
- Stevens, Kylie L., An Exploration of Social Networks: Gertrude Bell and the Arab Bureau 1916-1921, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, William Jessup University, 2013
- Tekalif-i Harbiye'nin Suret-i Tarhı hk. Kanun-u Muvakkat, Düstur, II.Tertip, 5.Cilt, s.48-49
- Tezcan, Cezmi, Tekalif-i Harbiye ve Tekalif-i Milliye Örneklerinde Savaş Dönemleri Mali Politikaları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara, 2005
- İnternet Kaynakları http://17thdivision.tripod.com/rationsoftheageofempire/id5.html. (Ulaşım tarihi: 30.04.2020)
- https://en.wikipedia.org/wiki/Joseph_König_(chemist) (Ulaşım tarihi: 01.09.20020)
- https://en.wiktionary.org/wiki/rotolo (Ulaşım tarihi: 30.04.2020)
- https://wwi.lib.byu.edu/index.php/British_%26_German_rations. (Ulaşım tarihi: 30.04.2020)
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | ARAŞTIRMA MAKALELERİ |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Aralık 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 28 Ekim 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020Sayı: 8 |
- Makale Dosyaları
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. Daha fazla bilgi için tıklayınız.
Dizinler / Veri Tabanları: SCOPUS| EBSCO| INDEX ISLAMICUS| MLA | INDEX COPERNICUS | CEEOL | SCIENTIFIC INDEXING | DRJI | İSAM
FAD- Filistin Araştırmaları Dergisi
[BPS- Bulletin of Palestine Studies]
[כתב העת ללימודים פלסטיניים]
[مجلة دراسات فلسطينية ]
E-ISSN 2587-1862