Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Filistin’de Yaşanan Arap-Yahudi Çatışmaları Özelinde Peel Komisyonu Kararları ve Arapların Türkiye’den Beklentileri (1929-1939)

Yıl 2021, Sayı: 10, 57 - 80, 31.12.2021
https://doi.org/10.34230/fiad.1023362

Öz

Yahudilerin vaat edilmiş toprak efsanesi, üstün ırk vurgusu Filistin’e olan göçleri artmıştır. 20. yüzyıla gelindiğinde ise Siyonizm, Yahudiler için bir ideolojiden çok bir devlet kurma ideali hâline gelmiştir. Birinci Dünya Savaşı sonrası Filistin bölgesinin İngiliz Manda İdaresine bırakılması bölgeye olan Yahudi göçlerini artırmıştır. Filistin’de Birinci Dünya Savaşı sonrası kurulmuş olan İngiliz Manda İdaresi sonrası bölgedeki nüfus yapısı Yahudi göçleriyle değişmeye başlamıştır. Bölgeye yaşanan göçlerinin devam etmesi beraberinde Arap-Yahudi çatışmalarını da getirmiştir. 1920-1933 yılları arasında Arap-Yahudi çatışmaları genellikle mahalli çapta kalırken İngiltere’nin Yahudi göçlerine karşı tutumu ve 1933 yılında Almanya’da Nazi idaresinin başa gelmesi sonucu Filistin’e Yahudilerin göçlerini dikkat çekici bir şekilde artmıştır. Bu göç hareketi, Araplar tarafından tehlikeli görülerek, tepkilerin şiddetlenmesine sebep olmuştur. Bu bağlamda bölgedeki en şiddetli Arap-Yahudi çatışması 1936 yılından sonra ortaya çıkmıştır. Bu durum İngiltere’yi bir çözüm arayışına itmiştir. Bu bağlamda İngiliz Hükümeti bölgedeki çatışmaları çözmek için Peel Komisyonu (Filistin Kraliyet Komisyonu) adında bir komisyon oluşturmuştur. Bu komisyonca bir rapor hazırlanmıştır. Taksim Raporu olarak da anılan bu raporla Filistin’in taksimine karar verilmiştir. Bu karar Yahudilerden ziyada bilhassa Arapların tepkisine neden olmuştur. Bu bağlamda, Filistin başta olmak üzere Irak ve Suriye’de bu komisyon kararı kınanmış ve gösteriler düzenlenmiştir. Türk arşiv belgelerinde bu gösterilerde Türkiye lehine sloganlar atıldığı ve afişler taşındığına dair bilgiler görülmüştür. Ayrıca bu noktada destek arayışına geçen Arap toplulukları Türkiye’yi bölgede başat güç olarak görmüşler ve Türk Hükümeti’nden yardım talep etmişlerse de Türkiye konuyu Lozan Antlaşması çerçevesinde İngiliz manda idaresinin iç meselesi olarak görmüş ve 1947 yılına kadar konunun dışında kalmayı sürdürmüştür. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Yapılan çalışmada; 1929-1939 yılı arasında Filistin’de yaşanan Arap-Yahudi çatışmaları ve bu çatışmalara Arap ve Yahudi grupların tepkisi, Arapların Türk Hükümeti’nden yardım çağrıları ve bunun etkileri, bölgede Türkiye lehine yapılan gösteriler, İngiliz Manda İdaresinin sunmuş olduğu çözüm önerileri ve bütün bu gelişmelerin sonuçları ortaya konmuştur.

Kaynakça

  • Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Cumhuriyet Arşivi (BCA) BCA, 030-10-00-00/266-793-228./030-10-00-00/266-793-24./030-10-00-00/266-793-14./ 030-10-0-0/266-793-19. / 030-10-00-00/266-793-7.
  • Franklin D. Roosevelt, FDR Library’s Digital Collections, Samuel Rosenman Papers, Memorandum On The 1939 White Paper On Palestine, Box 13.
  • Armaoğlu, Fahir. 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1980, 10. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1994.
  • Armaoğlu, Fahir. Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1948-1988), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1989.
  • Ataöv, Türkkaya. “Filistin Sorununun Ardındaki Gerçek: İsrail’in Kuruluşuna Kadar”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 25, S.3, (Ankara, 1970)
  • Ataöv, Türkkaya. Filistin, Siyonizm ve Kudüs Sorunu, İleri Yayınları, İstanbul, 2019.
  • Bahar, İ. İzzet. “II. Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Yahudi Mülteci Sorununa Yaklaşımı”, Toplumsal Tarih, S.230, (Şubat 2013)
  • Basalel, Yusuf. Yahudi Tarihi, Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş., 2. Baskı, İstanbul,2003.
  • Basalel, Yusuf. Yahudilik Ansiklopedisi, Cilt: III, Gözlem Gazetecilik Basım ve Yayınları, İstanbul, 2002.
  • Black, Lan. Komşular ve Düşmanlar, Filistin ve İsrail’deki Araplar ve Yahudiler 1917-2017, (Çev. İrem Sağlamer), Pegasus Yayınları, İstanbul, 2018.
  • Budeiri, Musa. Filistin Komünist Partisi 1919-1948, (Çev: Şükrü Alpagut), Yordam Kitap, İstanbul, 2012.
  • Catherine, Nicault. Kudüs 1850-1948, (Çev. Estreya Seval Vali), İletişim Yayınları, İstanbul, 2001.
  • Cleveland, William L. Modern Ortadoğu Tarihi, (Çev: Mehmet Harmancı), Agora Kitaplığı, İstanbul, 2008.
  • Çelik, Mehmet. “Filistin’e Yahudi Göçleri (1920-1926)”, (Edt: Mehmet Çelik, Alev Duran), Türkiye’nin Bölgesel Sorunları Osmanlıdan Günümüze Ortadoğu, Hiper Yayın, İstanbul, 2020.
  • Duran, Mehmet Ali. “Politik Siyonizm Ekseninde Yahudi Devleti Fikri”, Akademik Tarih ve Araştırmalar Dergisi, Cilt:2, Sayı: 1, (2020)
  • Engin, Vahdettin. Pazarlık, Yeditepe Yayınları, 6. Baskı, İstanbul, 2010.
  • Filistin Üzerine Konuşmalar Noam Chomsky, Ilan Pappe ve Frank Barat, Çev. Solmaz Kâmuran, İnkılap Yayınları, İstanbul, 2016.
  • Garaudy, Roger. İlahi Mesajlar Toprağı Filistin, (Çev: Cemal Aydın), 5.Baskı, Timaş Yayınları, İstanbul, 2018.
  • Hollstein, Walter. Filistin Sorunu, Filistin Çatışmasının Sosyal Tarihi, (Çev: Cemal A. Ertuğ), Yücel Yayınları, İstanbul, 1975.
  • Karasapan, Celal Tevfik. Filistin ve Şark-ül Ürdün, Cilt 2, Ahmedi İhsan Matbaası, İstanbul, 1942.
  • Kramer, Gudrun. Filistin Tarihi, (Çev. Suphi Nejat Ağırnaslı), Verita Yayınları, İstanbul, 2017.
  • Kuran, Ercüment. “Birinci Dünya Savaşı”, Cilt 6, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı yayınları, İstanbul, 1992.
  • Kutluay, Yaşar. Siyonizm ve Türkiye, Selçuk Yayınları, Konya, 1967.
  • Lewis, Bernard. İslam Dünyasında Yahudiler, (Çev: Belgin Çınar), Akılçelen Kitaplar Yayınları, Ankara, 2018.
  • McCarthy, Justin. The Popultion of Palestine, Columbia University Press, New York, 1990.
  • Macmıllan, Margaret. Paris 1919: Dünyayı Değiştiren Altı Ayın Hikâyesi, (Çev. Belkıs Dişbudak), ODTU Yayıncılık, 2003.
  • Mansfield, Peter. Osmanlı Sonrası Türkiye ve Arap Dünyası, Sander Yayınları, İstanbul, 1975.
  • Ofer, Pinhas. “The commission on the Palestine disturbances of August 1929: appointment, terms of reference, procedure and report”, Middle Eastern Studies, Cilt 21, Sayı 3, (1985)
  • Özmen, Süleyman. Ortadoğu’da Etnik, Dini Çatışmalar ve İsrail, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2001.
  • Özmen, Süleyman. Tarihsel Süreçte İsrail Filistin Gerçeği, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2014.
  • Palestine Royal Commission Report, Prınted And Publıshed By Hıs Majesty’s Statıonery Offıce, London, 1937.
  • Pappe, Ilan. Modern Filistin Tarihi, (Çev: Nuri Plümer), Phoenix Yayınları, Ankara, 2007.
  • Shlaim, Avi. Demir Duvar İsrail ve Arap Dünyası, (Çev. Tuba Demirci), Küre Yayınları, İstanbul, 2019.
  • Süer, Berna ve Atmaca, Ayşe Ömür. Arap-İsrail Uyuşmazlığı, ODTÜ Yayıncılık, Ankara, (Basım Tarihi Belirtilmemiş).
  • Şavit, Ari. Vaat Edilmiş Topraklarım İsrail’in Yükselişi ve Trajedisi, Çev. Serpil Açıkalın Erkorkmaz ve Seda Uçar, Tekin Yayınevi, İstanbul, 2015.
  • Turan, Ömer. Düşman Kardeşler, Siyonizm, İsrail ve Filistin Direnişi, Ak-Ka Yayıncılık, İstanbul, 2002.
  • Zeıne, Zeıne N. Türk Arap İlişkileri ve Arap Milliyetçiliğinin Doğuşu, (Çev. Emrah Akbaş), Ark Kitapları, İstanbul, 2020.

Decisions of the Peel Commission on the Arab-Jewish Conflicts in Palestine and Expectations of the Arabs from Turkey (1929-1939)

Yıl 2021, Sayı: 10, 57 - 80, 31.12.2021
https://doi.org/10.34230/fiad.1023362

Öz

The myth of the promised land and the emphasis on superior race of the Jews increased their immigration to Palestine. By the 20th century, Zionism became an ideal for the Jews to establish a state rather than an ideology. Leaving the Palestine region to the British Mandate Administration after the First World War increased the Jewish migration to the region. After the British Mandate Administration established in Palestine after the First World War, the population structure in the region began to change with Jewish migration. The continuation of migration to the region brought along Arab-Jewish conflicts. While the Arab-Jewish conflicts between 1920 and 1933 generally remained local, immigration of Jews to Palestine increased remarkably as a result of Britain's attitude towards Jewish immigration and the coming to power of the Nazi administration in Germany in 1933. This migration movement was seen as dangerous by the Arabs and caused the reactions to intensify. In this context, the most severe Arab-Jewish conflict in the region emerged after 1936. This situation pushed Britain to seek a solution. In this context, the British Government established a commission called the Peel Commission (Palestine Royal Commission) to resolve the conflicts in the region. A report was prepared by this commission. With this report, also known as the Partition Report, the partition of Palestine was decided. This decision caused the reaction of the Arabs, rather than the Jews. In this context, this commission's decision was condemned and demonstrations were organised in Iraq and Syria, especially in Palestine. In Turkish archive documents, information was observed that slogans in favour of Turkey were shouted and posters were carried in these demonstrations. In addition, although the Arab communities that sought support at this point saw Turkey as the dominant power in the region and requested assistance from the Turkish Government, Turkey saw the issue as an internal matter of the British mandate administration within the framework of the Lausanne Treaty and remained out of the issue until 1947. In the study, the document analysis method, one of the qualitative research methods, was used. In the study, The Arab-Jewish conflicts in Palestine between 1929-1939 and the reaction of Arab and Jewish groups to these conflicts, the Arab calls for help from the Turkish government and its effects, the demonstrations in favor of Turkey in the region, the solution proposals presented by the British Mandate Administration and the results of all these developments was revealed.

Kaynakça

  • Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Cumhuriyet Arşivi (BCA) BCA, 030-10-00-00/266-793-228./030-10-00-00/266-793-24./030-10-00-00/266-793-14./ 030-10-0-0/266-793-19. / 030-10-00-00/266-793-7.
  • Franklin D. Roosevelt, FDR Library’s Digital Collections, Samuel Rosenman Papers, Memorandum On The 1939 White Paper On Palestine, Box 13.
  • Armaoğlu, Fahir. 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1980, 10. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1994.
  • Armaoğlu, Fahir. Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları (1948-1988), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1989.
  • Ataöv, Türkkaya. “Filistin Sorununun Ardındaki Gerçek: İsrail’in Kuruluşuna Kadar”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 25, S.3, (Ankara, 1970)
  • Ataöv, Türkkaya. Filistin, Siyonizm ve Kudüs Sorunu, İleri Yayınları, İstanbul, 2019.
  • Bahar, İ. İzzet. “II. Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Yahudi Mülteci Sorununa Yaklaşımı”, Toplumsal Tarih, S.230, (Şubat 2013)
  • Basalel, Yusuf. Yahudi Tarihi, Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş., 2. Baskı, İstanbul,2003.
  • Basalel, Yusuf. Yahudilik Ansiklopedisi, Cilt: III, Gözlem Gazetecilik Basım ve Yayınları, İstanbul, 2002.
  • Black, Lan. Komşular ve Düşmanlar, Filistin ve İsrail’deki Araplar ve Yahudiler 1917-2017, (Çev. İrem Sağlamer), Pegasus Yayınları, İstanbul, 2018.
  • Budeiri, Musa. Filistin Komünist Partisi 1919-1948, (Çev: Şükrü Alpagut), Yordam Kitap, İstanbul, 2012.
  • Catherine, Nicault. Kudüs 1850-1948, (Çev. Estreya Seval Vali), İletişim Yayınları, İstanbul, 2001.
  • Cleveland, William L. Modern Ortadoğu Tarihi, (Çev: Mehmet Harmancı), Agora Kitaplığı, İstanbul, 2008.
  • Çelik, Mehmet. “Filistin’e Yahudi Göçleri (1920-1926)”, (Edt: Mehmet Çelik, Alev Duran), Türkiye’nin Bölgesel Sorunları Osmanlıdan Günümüze Ortadoğu, Hiper Yayın, İstanbul, 2020.
  • Duran, Mehmet Ali. “Politik Siyonizm Ekseninde Yahudi Devleti Fikri”, Akademik Tarih ve Araştırmalar Dergisi, Cilt:2, Sayı: 1, (2020)
  • Engin, Vahdettin. Pazarlık, Yeditepe Yayınları, 6. Baskı, İstanbul, 2010.
  • Filistin Üzerine Konuşmalar Noam Chomsky, Ilan Pappe ve Frank Barat, Çev. Solmaz Kâmuran, İnkılap Yayınları, İstanbul, 2016.
  • Garaudy, Roger. İlahi Mesajlar Toprağı Filistin, (Çev: Cemal Aydın), 5.Baskı, Timaş Yayınları, İstanbul, 2018.
  • Hollstein, Walter. Filistin Sorunu, Filistin Çatışmasının Sosyal Tarihi, (Çev: Cemal A. Ertuğ), Yücel Yayınları, İstanbul, 1975.
  • Karasapan, Celal Tevfik. Filistin ve Şark-ül Ürdün, Cilt 2, Ahmedi İhsan Matbaası, İstanbul, 1942.
  • Kramer, Gudrun. Filistin Tarihi, (Çev. Suphi Nejat Ağırnaslı), Verita Yayınları, İstanbul, 2017.
  • Kuran, Ercüment. “Birinci Dünya Savaşı”, Cilt 6, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı yayınları, İstanbul, 1992.
  • Kutluay, Yaşar. Siyonizm ve Türkiye, Selçuk Yayınları, Konya, 1967.
  • Lewis, Bernard. İslam Dünyasında Yahudiler, (Çev: Belgin Çınar), Akılçelen Kitaplar Yayınları, Ankara, 2018.
  • McCarthy, Justin. The Popultion of Palestine, Columbia University Press, New York, 1990.
  • Macmıllan, Margaret. Paris 1919: Dünyayı Değiştiren Altı Ayın Hikâyesi, (Çev. Belkıs Dişbudak), ODTU Yayıncılık, 2003.
  • Mansfield, Peter. Osmanlı Sonrası Türkiye ve Arap Dünyası, Sander Yayınları, İstanbul, 1975.
  • Ofer, Pinhas. “The commission on the Palestine disturbances of August 1929: appointment, terms of reference, procedure and report”, Middle Eastern Studies, Cilt 21, Sayı 3, (1985)
  • Özmen, Süleyman. Ortadoğu’da Etnik, Dini Çatışmalar ve İsrail, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2001.
  • Özmen, Süleyman. Tarihsel Süreçte İsrail Filistin Gerçeği, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2014.
  • Palestine Royal Commission Report, Prınted And Publıshed By Hıs Majesty’s Statıonery Offıce, London, 1937.
  • Pappe, Ilan. Modern Filistin Tarihi, (Çev: Nuri Plümer), Phoenix Yayınları, Ankara, 2007.
  • Shlaim, Avi. Demir Duvar İsrail ve Arap Dünyası, (Çev. Tuba Demirci), Küre Yayınları, İstanbul, 2019.
  • Süer, Berna ve Atmaca, Ayşe Ömür. Arap-İsrail Uyuşmazlığı, ODTÜ Yayıncılık, Ankara, (Basım Tarihi Belirtilmemiş).
  • Şavit, Ari. Vaat Edilmiş Topraklarım İsrail’in Yükselişi ve Trajedisi, Çev. Serpil Açıkalın Erkorkmaz ve Seda Uçar, Tekin Yayınevi, İstanbul, 2015.
  • Turan, Ömer. Düşman Kardeşler, Siyonizm, İsrail ve Filistin Direnişi, Ak-Ka Yayıncılık, İstanbul, 2002.
  • Zeıne, Zeıne N. Türk Arap İlişkileri ve Arap Milliyetçiliğinin Doğuşu, (Çev. Emrah Akbaş), Ark Kitapları, İstanbul, 2020.
Toplam 37 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm ARAŞTIRMA MAKALELERİ
Yazarlar

Mehmet Ali Duran 0000-0003-0131-8099

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2021
Gönderilme Tarihi 14 Kasım 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021Sayı: 10

Kaynak Göster

Chicago Duran, Mehmet Ali. “Filistin’de Yaşanan Arap-Yahudi Çatışmaları Özelinde Peel Komisyonu Kararları Ve Arapların Türkiye’den Beklentileri (1929-1939)”. Filistin Araştırmaları Dergisi, sy. 10 (Aralık 2021): 57-80. https://doi.org/10.34230/fiad.1023362.

 Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.  Daha fazla bilgi için tıklayınız.


 Dizinler / Veri Tabanları: SCOPUSEBSCO| INDEX ISLAMICUS| MLA | INDEX COPERNICUS | CEEOL | SCIENTIFIC INDEXING  | DRJI | İSAM



FAD- Filistin Araştırmaları Dergisi

[BPS- Bulletin of Palestine Studies]

[כתב העת ללימודים פלסטיניים]

[مجلة دراسات فلسطينية ]

E-ISSN 2587-1862 

filistin.org