BibTex RIS Kaynak Göster

-

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 9, 13.01.2015

Mustafa Yavuz Gülşah Özyiğitoğlu

Öz

The term Lichen comes from the Greek word λεικην (Leikhen - leprosy, lazar), and since they resemble the peeled skin, lichens are believed to be used in the treatment of skin diseases in ancient times. It is known that lichen species have medicinal uses in ancient medicine works and contemporary studies. However, several terms are used in describing lichens. In this study, various encyclopedias, books, glossaries and dictionaries in Arabic, Persian, English, French and Ottoman (Ottoman Turkish) languages were examined, lichen terms and relatives were scanned. In the sources consulted, the use of such words was determined in Turkish: Yosun, in Persian: Duwala and in Arabic: Hazaz, Shaibah and Usnah as the equivalents of the term “lichen”

Anahtar Kelimeler

Lichen moss shaibah hazaz usnah duwala

Kaynakça

  • Açıkgöz, B., Karaltı, İ., Ersöz, M., Coşkun, M. Z., Çobanoğlu, G., Sesal, C., 2013. Screening of Antimicrobial and Cytotoxic Effects of Two Cladonia Species. Z. Naturforsch, 68c, 191-197.
  • Ahmadjian V., 1993. The Lichen Symbiosis. John Wiley & Sons, Canada: 250 pp.
  • Basmadjian, K. J., 1938. L’Identification des Noms des Plantes du Codex Constantinopolitanus de Dioscoride, Journal Asiatique, Paris.
  • Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, 1986. Gelişim Yay, AŞ, İstanbul.
  • Chambers’ English Dictionary, 1999. W & R Chambers Limited. Cambridge.
  • Cowan J.M., 1979. “A Dictionary of Modern Written Arabic”. Germany.
  • Çobanoğlu, G., and Yavuz, M., 2003. Tıp Tarihinde Likenlerle Tedavi. Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları. 9, 37–90.
  • Çobanoğlu, G., 2005. Likenlerin Potansiyel Kullanımlarına Tarihsel Bakış ve Türk Tıp Tarihinde Likenler. Türk Liken Topluluğu Bülteni. Sayı 1 (Temmuz05). 14–16.
  • Dauzat, A., 1947. “Dictionnaire Étymologique de la Langue Française”. Librairie Larousse. Paris.
  • Devellioğlu, F., 1998. “Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lügat”. Aydın Kitabevi. Ankara.
  • Eyüboğlu, İ. Z., 1991. “Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü”. Sosyal Yay. İstanbul.
  • Huneck, S.,ve Yoshimura I., 1996. Identification of Lichen Substances. Berlin, Springer-Verlag. 493 pp.
  • Kadri, H. K., 1945. “Türk Lügatı”. T. T. K.. Cumhuriyet Matbaası. İstanbul.
  • Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I, 1991. Kültür Bakanlığı Yayınları. 1371 Kaynak Eser. Ankara.
  • Kosanić, M., Ranković, B., Stanojković, T., Vasiljević, P., Manojlović, N., 2014. Biological Activities and Chemical Composition of Lichens from Serbia. EXCLI Journal. 13:1226-1238 – ISSN 1611-2156
  • Lane, E. W., 1980. “An Arabic-English Lexicon”. Librarie du Liban. Beirut.
  • Littré, É., 1876. “Dictionnaire Étymologique des Mots D’Origine Orientale”. Librairie Hachette. Paris.
  • Malhotra, S., Subban, R., Singh, A., 2008. Lichens’ role in traditional medicine and drug discovery. The Internet Journal of Alternative Medicine. 5: (2). ISSN: 1540-2584 DOI: 10.5580/3d9 (online) [Erişim Tarihi: 06.01.2015]: http://www.ispub.com/journal/the-internet-journal-of-alternative-medicine/volume-5-number-2/lichens-role-in-traditional-medicine-and-drug-discovery.html
  • Mutçalı, S., 1996. “Arapça-Türkçe Sözlük”. Dağarcık Yayınları. İstanbul.
  • Müller, K., 2002. Pharmaceutically relevant metabolites from lichens. Applied Microbiology and Biotechnology. 56(1/2): 9-16.
  • Nash III, T., 2008. Lichen Biology 2nd Edition. Cambridge University Press. Cambridge. UK,: 299–314.
  • Nâzıma, A., 1912. “Mini Mini Lügat-ı Tefeyyüz Fransızca’dan Osmanlıca’ya Lügat, Mignom Dictionnaire Tèfeyuz Français – Ottoman”. Kasbar Matbaası. İstanbul.
  • Özön, M. N., 1979. “Osmanlıca - Türkçe Sözlük”, İnkılâp ve Aka Kitabevleri. İstanbul.
  • Redhouse, J. W., 1978. “A Turkish and English Lexicon”. Çağrı Yay. İstanbul.
  • Richardson, D., 1991. Lichens and Man. In: Hawksworth, D. L. (ed.): Frontiers in Mycology. CAB International. Kew: 187-210.
  • Richardson, J., Wilkins, C., and Hopkins, D., 1810. Richardson’s Dictionary. W. Bulmer.
  • Robert, P., 1969. “Dictionnaire Alphabétique et Analogique de la Langue Française”. Société du Nouveau Littré. Paris.
  • Romagni, J. G., and Dayan, F.E., 2002. Structural diversity of lichen metabolites and their potential use. In: Advances in Microbial Toxin
  • Research and its Biotechnological Exploitation (Upadhyay R. K., ed.). Kluwer Academic/Plenum Publishers. New York. USA.pp. 151 – 170.
  • Salâhî M., 1906. “Kamus-ı Osmanî”. Mahmut Bey Matbaası. İstanbul.
  • Sâmi Ş., 1905. “Kamus-ı Fransevî, Dictionnaire Français - Turc Illustre”. Mihran Matbaası. İstanbul.
  • Sâmi Ş., 1911. “Dictionnaire Turc-Français”. Mihran Matbaası. İstanbul.
  • Sâmi Ş., 1998. “Kamus-ı Türkî” [Ömer Faruk Akün]. Alfa Yayınları. İstanbul.
  • Sarı M., 1980. “El Mevârid Arapça Türkçe Lügat”. Bahar Yay. İstanbul.
  • Sevgi, O., and Tecimen, H. B., 2012. Bazı Liken Terimlerinin Türkçe Karşılıkları. Liken Araştırmaları Derneği (LİKAD) Bülteni. Sayı 1: 11-15.
  • Seydi A., 1908. Resimli Kamus ı Osmanî. Matbaa ve Kütüphane-i Cihan. İstanbul.
  • Sezgin F., (19??). “Islamic Medicine”. Süleymaniye Kütüphanesi. Yabancı Diller Koleksiyonu. 1705~1804.
  • Shukla, V., Joshi, G. P., and Rawat, M. S. M., 2010. Lichens as a Potential Natural Source of Bioactive Compounds: a Review. Phytochem. Rev. 9: 303 – 314.
  • Sinanoğlu, S., 1953. “Yunanca - Türkçe Sözlük”. T.T.K. Ankara.
  • Stearn, W. T., 1978. “Botanical Latin”. David & Charles Publishers Ltd. New Abbot.
  • Steingas, F., 1998. “Persian - English Dictionary”. Iran University Press. Tahran. Iran.
  • Şükün, Z., 1967. “Farsça-Türkçe Lügat, Gencine-i Güftâr, Ferhengi Ziyâ”. MEB Yayınları. İstanbul.
  • The New International Websters’ Comprehensive Dictionary of English Language. 1996. Trident Press Int. Florida. USA.
  • Tuncer, H., 1978. “Yabanî Bitkiler Sözlüğü”. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. Atak Matbaası. Ankara.
  • Türkçe Sözlük, 1992. Türk Dil Kurumu, Ankara.
  • Uzel, İ., and Süveren, K., 1999. “Mücerrebnâme, Şerefeddin Sabuncuoğlu”. Atatürk Dil Tarih Yüksek Kurumu. Ankara.
  • Yalın, Ö., 1998. “Türkçe’de Yakın ve Karşıt Anlamlılar Sözlüğü”. İmge Kitabevi. Ankara,.
  • Yavuz, M., 2012. Lichens Mentioned by Pedanios Dioscorides. Studies on Ethno-Medicine. 6(2): 103-109.
  • Yavuz, M., and Çobanoğlu, G., 2010a. Ethnological uses and etymology of the word Usnea in Ebubekir Razi’s “Liber Almansoris”. The British Lichen Society Bulletin No.106: 3–12.
  • Yavuz, M., and Çobanoğlu, G., 2010b. El Yazması Tıp Kitaplarında Yosunların Kullanım Alanları. Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları 12-13-14-15: 151-163.

Tıp Tarihinde Likenlerle İlgili Terimler

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 9, 13.01.2015

Mustafa Yavuz Gülşah Özyiğitoğlu

Öz

Liken terimi Yunanca λεικην (Leikhen – leproz, cüzzamlı) kelimesinden gelmektedir ve soyulmuş cilde benzetildikleri için antik çağda cilt hastalıklarının tedavisinde likenlerin kullanıldıkları düşünülmektedir. Eski tıp eserlerinde ve günümüz çalışmalarında tıbbi kullanıma sahip liken türleri olduğu bilinmektedir. Ancak likeni tanımlayan çeşitli terimler kullanılmaktadır. Bu çalışmada Arapça, Farsça, Fransızca, İngilizce ve Osmanlıca (Osmanlı Türkçesi) çeşitli ansiklopediler, kitaplar, lügatlar ve sözlükler incelenmiş, liken terimi ve yerine kullanılan veya bu kelimeyle aynı anlama gelen terimler taranmıştır. İncelenen kaynaklarda “liken” teriminin karşılığı olarak Türkçe: Yosun, Farsça: Duvale ve Arapça: Hazaz, Şeyb ve Uşne gibi kelimelerin kullanıldığı belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Liken yosun şeyb hazaz uşne duvale

Kaynakça

  • Açıkgöz, B., Karaltı, İ., Ersöz, M., Coşkun, M. Z., Çobanoğlu, G., Sesal, C., 2013. Screening of Antimicrobial and Cytotoxic Effects of Two Cladonia Species. Z. Naturforsch, 68c, 191-197.
  • Ahmadjian V., 1993. The Lichen Symbiosis. John Wiley & Sons, Canada: 250 pp.
  • Basmadjian, K. J., 1938. L’Identification des Noms des Plantes du Codex Constantinopolitanus de Dioscoride, Journal Asiatique, Paris.
  • Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, 1986. Gelişim Yay, AŞ, İstanbul.
  • Chambers’ English Dictionary, 1999. W & R Chambers Limited. Cambridge.
  • Cowan J.M., 1979. “A Dictionary of Modern Written Arabic”. Germany.
  • Çobanoğlu, G., and Yavuz, M., 2003. Tıp Tarihinde Likenlerle Tedavi. Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları. 9, 37–90.
  • Çobanoğlu, G., 2005. Likenlerin Potansiyel Kullanımlarına Tarihsel Bakış ve Türk Tıp Tarihinde Likenler. Türk Liken Topluluğu Bülteni. Sayı 1 (Temmuz05). 14–16.
  • Dauzat, A., 1947. “Dictionnaire Étymologique de la Langue Française”. Librairie Larousse. Paris.
  • Devellioğlu, F., 1998. “Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lügat”. Aydın Kitabevi. Ankara.
  • Eyüboğlu, İ. Z., 1991. “Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü”. Sosyal Yay. İstanbul.
  • Huneck, S.,ve Yoshimura I., 1996. Identification of Lichen Substances. Berlin, Springer-Verlag. 493 pp.
  • Kadri, H. K., 1945. “Türk Lügatı”. T. T. K.. Cumhuriyet Matbaası. İstanbul.
  • Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I, 1991. Kültür Bakanlığı Yayınları. 1371 Kaynak Eser. Ankara.
  • Kosanić, M., Ranković, B., Stanojković, T., Vasiljević, P., Manojlović, N., 2014. Biological Activities and Chemical Composition of Lichens from Serbia. EXCLI Journal. 13:1226-1238 – ISSN 1611-2156
  • Lane, E. W., 1980. “An Arabic-English Lexicon”. Librarie du Liban. Beirut.
  • Littré, É., 1876. “Dictionnaire Étymologique des Mots D’Origine Orientale”. Librairie Hachette. Paris.
  • Malhotra, S., Subban, R., Singh, A., 2008. Lichens’ role in traditional medicine and drug discovery. The Internet Journal of Alternative Medicine. 5: (2). ISSN: 1540-2584 DOI: 10.5580/3d9 (online) [Erişim Tarihi: 06.01.2015]: http://www.ispub.com/journal/the-internet-journal-of-alternative-medicine/volume-5-number-2/lichens-role-in-traditional-medicine-and-drug-discovery.html
  • Mutçalı, S., 1996. “Arapça-Türkçe Sözlük”. Dağarcık Yayınları. İstanbul.
  • Müller, K., 2002. Pharmaceutically relevant metabolites from lichens. Applied Microbiology and Biotechnology. 56(1/2): 9-16.
  • Nash III, T., 2008. Lichen Biology 2nd Edition. Cambridge University Press. Cambridge. UK,: 299–314.
  • Nâzıma, A., 1912. “Mini Mini Lügat-ı Tefeyyüz Fransızca’dan Osmanlıca’ya Lügat, Mignom Dictionnaire Tèfeyuz Français – Ottoman”. Kasbar Matbaası. İstanbul.
  • Özön, M. N., 1979. “Osmanlıca - Türkçe Sözlük”, İnkılâp ve Aka Kitabevleri. İstanbul.
  • Redhouse, J. W., 1978. “A Turkish and English Lexicon”. Çağrı Yay. İstanbul.
  • Richardson, D., 1991. Lichens and Man. In: Hawksworth, D. L. (ed.): Frontiers in Mycology. CAB International. Kew: 187-210.
  • Richardson, J., Wilkins, C., and Hopkins, D., 1810. Richardson’s Dictionary. W. Bulmer.
  • Robert, P., 1969. “Dictionnaire Alphabétique et Analogique de la Langue Française”. Société du Nouveau Littré. Paris.
  • Romagni, J. G., and Dayan, F.E., 2002. Structural diversity of lichen metabolites and their potential use. In: Advances in Microbial Toxin
  • Research and its Biotechnological Exploitation (Upadhyay R. K., ed.). Kluwer Academic/Plenum Publishers. New York. USA.pp. 151 – 170.
  • Salâhî M., 1906. “Kamus-ı Osmanî”. Mahmut Bey Matbaası. İstanbul.
  • Sâmi Ş., 1905. “Kamus-ı Fransevî, Dictionnaire Français - Turc Illustre”. Mihran Matbaası. İstanbul.
  • Sâmi Ş., 1911. “Dictionnaire Turc-Français”. Mihran Matbaası. İstanbul.
  • Sâmi Ş., 1998. “Kamus-ı Türkî” [Ömer Faruk Akün]. Alfa Yayınları. İstanbul.
  • Sarı M., 1980. “El Mevârid Arapça Türkçe Lügat”. Bahar Yay. İstanbul.
  • Sevgi, O., and Tecimen, H. B., 2012. Bazı Liken Terimlerinin Türkçe Karşılıkları. Liken Araştırmaları Derneği (LİKAD) Bülteni. Sayı 1: 11-15.
  • Seydi A., 1908. Resimli Kamus ı Osmanî. Matbaa ve Kütüphane-i Cihan. İstanbul.
  • Sezgin F., (19??). “Islamic Medicine”. Süleymaniye Kütüphanesi. Yabancı Diller Koleksiyonu. 1705~1804.
  • Shukla, V., Joshi, G. P., and Rawat, M. S. M., 2010. Lichens as a Potential Natural Source of Bioactive Compounds: a Review. Phytochem. Rev. 9: 303 – 314.
  • Sinanoğlu, S., 1953. “Yunanca - Türkçe Sözlük”. T.T.K. Ankara.
  • Stearn, W. T., 1978. “Botanical Latin”. David & Charles Publishers Ltd. New Abbot.
  • Steingas, F., 1998. “Persian - English Dictionary”. Iran University Press. Tahran. Iran.
  • Şükün, Z., 1967. “Farsça-Türkçe Lügat, Gencine-i Güftâr, Ferhengi Ziyâ”. MEB Yayınları. İstanbul.
  • The New International Websters’ Comprehensive Dictionary of English Language. 1996. Trident Press Int. Florida. USA.
  • Tuncer, H., 1978. “Yabanî Bitkiler Sözlüğü”. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. Atak Matbaası. Ankara.
  • Türkçe Sözlük, 1992. Türk Dil Kurumu, Ankara.
  • Uzel, İ., and Süveren, K., 1999. “Mücerrebnâme, Şerefeddin Sabuncuoğlu”. Atatürk Dil Tarih Yüksek Kurumu. Ankara.
  • Yalın, Ö., 1998. “Türkçe’de Yakın ve Karşıt Anlamlılar Sözlüğü”. İmge Kitabevi. Ankara,.
  • Yavuz, M., 2012. Lichens Mentioned by Pedanios Dioscorides. Studies on Ethno-Medicine. 6(2): 103-109.
  • Yavuz, M., and Çobanoğlu, G., 2010a. Ethnological uses and etymology of the word Usnea in Ebubekir Razi’s “Liber Almansoris”. The British Lichen Society Bulletin No.106: 3–12.
  • Yavuz, M., and Çobanoğlu, G., 2010b. El Yazması Tıp Kitaplarında Yosunların Kullanım Alanları. Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları 12-13-14-15: 151-163.
Toplam 50 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Mustafa Yavuz

Gülşah Özyiğitoğlu Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 13 Ocak 2015
Yayımlandığı Sayı Yıl 2015 Cilt: 3 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Yavuz, M., & Özyiğitoğlu, G. (2015). Tıp Tarihinde Likenlerle İlgili Terimler. Avrasya Terim Dergisi, 3(1), 1-9.
 Kapak Resmi İndir


 

ISSN: 2147-7507

Avrasya Terim Dergisi